ТЕСТ: Сөзгө сөлтүк, кепке кемтик эмессизби? Макалдарды суудай билген замандаштардын катарындасызбы?

"Бөтөлкө менен достошкон, өмүрү менен коштошот". Аракечтик адамдын түбүнө жетерин улуу муундар баса белгилеп айтып келишкен.

"Жакшы адамдын оозуң ачсаң жүрөгү көрүнөт. Жаман адамдын оозун ачсаң көрү көрүнөт". Акылман ата-бабаларыбыз адамдын кандай экенин анын айткан сөзүнөн эле баамдап коюшкан.

"Жумушка жалкоо адамдан, жумуртка тууган тоок артык" деп иш кылбаган адамдан тоокту артык көрүп сыпатташкан.

"Жакшы менен дос болсоң ашууларды ашырат. Жаман менен дос болсоң аялыңа асылат". Бул макал үй-бүлөнү сактоону алдын алуу максатында айтылып, эр азаматтарды этият болууга үндөгөн.

"Жамандын бир өнөрү - жата калып ат үркүтөт". Бул жаман адамга гана эмес, жаныбарга да кесепетин тийгизет тура.

"Чоң үйдөгү күлсө, кичи үйдөгү ырсаят". Макалдын маңызы боюнча кыргыздар чоң үй деп аттуу, баштуу эл бийлеген бектер жашаган үйдү айтышкан. Ал эми кичүү үй деп, ошол чоң үйдө жашагандардын кызматын кылган, жылкычы, койчу, казанчылары жашаган үйдү аташкан. Буга ылайык чоң үйдөгүлөр күлсө, кичи үйдөгүлөр айла жоктон кошомат үчүн күлгөнгө аргасыз болушкан.

Ата-бабаларыбыз үй ээсинин кандай адам экенин анын жайыл дасторконунан эле билерин айтып, "Эрдик кылып кой союп, иттик кылып төш тартпа" дешкен.

"Пулу бардын оозу чайнайт, пулу жоктун көзү жайнайт" деп токчулук менен жокчулукта күн көргөндөрдү салыштыруу иретинде айтышкан.

"Биринчиси соода, экинчиси коога". Макал турмушка узаган кызга карата айтылган. Мисалы, турмушка чыккан кызга калың төлөөдө баасы бычылган. Мынча кара мал, тигинче жандык айдап түшөсүң дегенге чейин барышкан. Кыз алуудан элибиз аянган эмес. Эгер кыздын башы ачылып, төркүнүнө келсе, ал жубан аталган. Кайра эрге чыкса, мурункудай өткүр мамиле болгон эмес. Бирок бүлөгө бүлө кошулуп жаткандыктан ырымын кылып калың берилген. Калыңдын өлчөмү мурункудан аз болгон.

"Эркенин жашы кургабайт, жоргонун тери кургабайт" деп ата-бабаларыбыз эрке адамды бир ооз сөз менен сыпатташкан.

"Кулан тайып кудукка жыгылса, кулагында кур бака ойнойт". Бул накыл кептин мааниси "Бир кезде досум деп төшүн каккандар, бийлигиңден кол жууганда жоо чапкандай тынчып калат" дегенди туюндурат.

"Мурунку келген конок кийинки келген конокту сүйбөйт". Мал союлуп, дасторкон үстү жайнап, коноктор жайыл дасторкондо чардап отурганда кийинки коноктор кирип келсе, мурункулар козголот, копшолот. Улуу, кичүүлөп отуруу кайрадан башталат. Дасторкон үстү жаңырат. Мурункулардын кызуу кеби уланбай, кийинки келген коноктордун обону менен тейлениши мүмкүн.

"Койчунун кызы кой келгенде иш кылат". Бул жалкоолуктун белгиси. Илгери адамга карата жалкоосуң деп кесе айтпай, кыйытып айтышкан.

"Эненин сүтү менен бүткөн, сөөк менен кетет". Мааниси - эненин сүтү менен бүткөн кыял-жорук, жакшы-жаман адаттар ошол адам өлгөндө гана сөөгү менен кошо кетет дегенди туюндурат.