Алмамбет Анапияев деген ысым соңку күндөрү көңүл борборунда эмеспи. Журналист Жанар Акаев “ошо киши менен учурда анын дарегине айтылып жаткан айыптар, Жаныш Бакиев, маркум Баяман тууралуу маек курсам чыгарасыңарбы?” деп кайрылды. Кылмыштуу чөйрөнүн популярдуулугун арттыруу максатында эмес, ушул күндөрү Интерполдун издөөсүндө жүргөн Алмамбет мырза учурда айтылбай жаткан кайсы иштерди ачыктайт болду экен деген кызыгуу менен маекке орун бердик.

– Алмамбет мырза, Кыргызстандын Ички иштер министрлиги сиздин Араб Эмиратында кармалганыңызды жарыя кылып, Кыргызстанга алып келүү аракети болуп жатканын айткан. Бирок сизди Дубайда ээн-эркин эле жүргөнүңүздү көргөндөр көп экен, бул кандайча?
– Мен бул жакта кылмыш кылбасам, эмне үчүн түрмөдө отурушум керек? Сиз байкагандай, ээн-эркин эле жүрөм, түрмөнү эч бир адамга, душманыма, жыландын баласына да каалабайм. Болор-болбос бир нерсе болсо эле кылмыштуу дүйнө деп бизге жаба салган туура эмес. Бизди Дубайдын полициясы кармаганы чын, паспортту текшергенде Интерполдо издөөдө болуп чыктым. Бирок жашап жаткан аймакта кылмыш кылдыбы деп изилдешти. Кылмыш кылган жокпуз да, аныктай албай кайра коё беришти. Азыр, Кудайга шүгүр, баары жакшы. Кыргызстанда телеканалдар, гезиттерден мени курулай доомат менен жамандап жатышыптыр, элдин башын айлантып. Баса белгилеп коёюн – мен кылмышкер эмесмин! Кыргызстанда ким кылмышкер экенин элдин баары жакшы түшүнүп калды. Кимдер курал сатып, элибиз кыйналып турганда кимдер контрабанда менен алек болуп жатат, ГСМди кандай жол менен башка өлкөгө ташышты элдин баары аларды билет. Өздөрү элдин мүлкүн талагандар бизди кылмышкер деп күнөөлөбөй эле коюшсун.
– “Алмамбет Анапияев – Жаныш Бакиевдин баш кесери” деген сөздөр айтылды. Буга эмне дейсиз?
– Мени Жаныш Бакиевге жакын деп айткандардын баары өздөрү Жаныштын кишилери. Мен Жаныштын адамы болсом, анда качан депутат же губернатор болуп, же бир министрликте иштемекмин да. Баяман Эркинбаев атып өлтүрүлгөндөн кийин бизге катуу кысым кылышты. Мен Казакстанда, Германияда качып жүрүп кайра өз мекениме келсем, «Жаныш чакырып жатат» деп калышты. Жолугуштук. «Баямандын байлыгын, кимдер менен байланышы барын билесиңби?» деп мени кысымга ала баштады. «Анын байлыгын билгендей, байлыгын таштап кеткидей мен анын тууганы да, эсепчиси да эмесмин» дедим. Мени өздөрүнө тартайын деген ою ишке ашкан жок, анан мага катуу эскертүү берди. «Унчукпай, жолуң менен жакшы жүргүн, болбосо, таарынба!» деди. Баямандын спорт залын Марат Бакиевге өткөрөбүз деп талашышты. Менин жолум алар менен бирге эмес болчу. Мен анын тоюнда, юбилейинде белек көтөрүп жүргөн жерим жок. Кийин Алыш-бел боо федерациясы боюнча Азия чемпионатын өткөрөйүн, кыргыздын атын дал ушул күрөш менен чыгарайын деп ошол кездеги Спорт министри Бектур Асановго кирсем, ал “мунун баары Жаныш Бакиев аркылуу чечилет” деди. Жаныш менен дагы жолуктум. Ал мага чемпионатты өткөрүүгө уруксат бербей койду. Анан мени кайдан эле Жаныш Бакиевге жакындата беришет?! Жанышка белек берип, керек болсо өмүрүмдү берем дегендер депутат, министр болуп алып, анан ушинтип сөз чыгарышат. Саясатчылар ушундай болот экен. Сиз менен отурганда бир нерсени сүйлөйт, эшикке чыккандан кийин 90 градуска бурулуп башка нерсени сүйлөйт. Менин мүнөзүм башкача, бирөөнүн алдында отчёт берип, жалган сүйлөп, актанбайм. Кудайдан башка эч кимден коркпойм. Менде жигиттик принцип деген бар. Жигит – калп айтып, эки сүйлөбөшү керек. Азыр Кыргызстанды башкарып жаткандардын баары 2005-жылы 24-мартта дал ошол Бакиевдер менен жетелешип келишкен. Бүгүн эле баары сүттөн ак, суудан тунук болуп чыга келишти да, кылмыштын баарын Анапияев менен Көлбаевге шылтап жатышат. Кылмыштуу дүйнөгө тиешем жок, учурда Алыш-бел боо эл аралык федерациясын башкарам. Бул – кыргыздын ата-бабадан калган улуттук оюну. 2010-жылы Астана шаарында федерациянын президенти болуп шайлангам. Элдин башын айлантып, мен жөнүндө ар кандай сөздөрдү чыгарышпасын.
– “Анапияевдин кылмыштуу тобу Медет Садыркуловдун өлүмүнө катышкан, Жаныш Бакиевдин буйругун аткарышкан” деген айып тагылды го?
– Мен дагы интернет, гезиттерден окуп жатам. 2010-жылы «Агым» гезитине жазып чыгышкан, “Садыркуловду өлтүргөн киши табылды, бул – Алмамбет Анапияев” деп. Кудайдын астында ак болгондон кийин мен гезиттерге барып, маек берип актанган жокмун. Мына азыр чындык чыкты, өлтүргөндөр билинди, анын баары укук коргоо органдарынан болуп чыкты. Ошол эле УКМКнын, ИИМдин, Мамлекеттик күзөт кызматынын балдары экендиги аныкталбадыбы. Булар башында “Анапияев өлтүргөн” деп менин атымды атап алып, кайра актана алышпай, “Алмамбет эмес, анын балдары өрттөп салган экен” деп чыгышты. Өлтүргөндөрдүн аттарын атап, анан өрттөп койгон Алмамбеттин балдары деп кайдагы бир жомокту ойлоп табышыптыр. Угуп алып абдан таң калдым. Эгер Жаныш ошончо генералдар менен, ошончо укук коргоо органдарынын адамдары менен Садыркуловду өлтүрсө, менин буга эмне тиешем бар? Ноокаттык Өмүрбек Осмонов деген баланы менин балам деп жүрүшөт. Ал баланы мен дегеле көргөн эмесмин. Анан Илгиз, Бакыт деген бала деп айтышыптыр. Ооба, алар менин спорт залымда машыгып жүргөн балдар. Нарын ашуусунда жол кырсыгында каза болуп калышкан, эми ошол каза болгон балдарды айтып жатышат. Өлгөн адамга баарын шылтап коюу оңой да. Азыр ушундай жолго барышууда. Оозу кыйшык болсо да, байдын уулу сүйлөсүн болуп, ММКнын баары алардын колунда, мени болушунча каралап жатышат. Элге жөн жерден жаман көрсөтүп жатышат. Биротоло эми Ленинди да Алмамбет өлтүргөн деп мага шылтап коюшсун, ошол эле калды. Мен беш убак намаз окуган, спорт менен машыккан кыргыздын жигитимин. Садыркуловдун өлүмүнө таптакыр тиешем жок, ал бир-эки кишинин ойлоп тапканы. Кимдер экенин билем. Аттарын айтпай эле коёюн.
– “Алмамбет Анапияев кылмыштуу топтун лидери, түштүктүн “смотрящийи” деп айтылат. Сиз айткандай, кылмыштуу иштерге таптакыр тиешеңиз жок болсо, мындай сөздөр жаралбайт болчу да?..
– Дагы кайталап коёюн, кылмыштуу топтун лидери болгудай мен “вор в законе” эмесмин. “Смотрящий”, “положенец” да эмесмин. Мен, болгону, Камчы Көлбаевдин жакын досумун. Камчы Көлбаевдин досу болсоң же тууганы болсоң эле кылмыштуу дүйнөнүн өкүлү болуп каласың деген мыйзам барбы? Камчы Көлбаев – “вор”, аны элдин баары билет. Ал менен дос эмесмин дебейм, жакын достордонбуз, үй-бүлөлүк катышыбыз бар. Түштүктүн “смотрящийи” дегениңиз туура. 2006-жылы Суусамырда өтө чоң жыйын болгон. Кыргызстан, Казакстан, Орусия, Ташкенттен келишип Камчыны “мыйзамдагы ууру” болду деп белгилешкен. Ошол жыйында “түштүктү Алмамбет карап берсин, элди реалдуу карайт, акты ак-караны кара дейт” деп көпчүлүк мени шайлап жиберишкенде баш тарткан эмесмин. Бирок 2008-жылы аны өткөрүп берип, ФИЛАга мүчө болуп, Алыш-бел боо федерациясын өнүктүрүүгө, кыргыз спортун көтөрүүгө бел байладым. Азыр түштүктү ким карайт, ким “смотрящий” экенин элдин баары билет. Менин тиешем жок.
– Балким, ошол “смотрящийдин” атын атап коёсуз?
– Эми аны мен Манаска салыштырбайм, чоң баатыр деле эмес. Бирок Кыргызстандын жарымы болгондон кийин ал жакта да тартип болушу зарыл. Жаман-жакшыны ошол көзөмөлдөп турушу керек. Ал азыр менин сөзүмдү укпайт, мен деген Алыш-бел боо федерациясын гана карайм.
– Айрым интернет сайттар сизди Ош окуясындагы башкы каарман кылып жазышты, азчылык улутту 500 жигити менен кырып салды деген сөз чыкты?
– Элдин башына кыйын иш түшкөндө карап отура берген жигит эмесмин. Бирок “автомат менен кырып салды” деген кадимки ушак. Ок тийген, жараат алгандарды ооруканага жеткирип, биздин балдар жардамдашып жүрүштү. “Алмамбеттин карындашы өлүп, ал өчөшүп калыптыр, он миң өзбекти Алайга алып барып камап коюптур” деп мени да катуу жаманатты кылышты. Кудай көрүп турат, колдон келген жакшылыкты жасадым. Бирок башкаларга окшоп “баатырлыкты” алайын, элге жасаган ишиме мактанайын деген оюм жок. Бир Алла, анан эл үчүн гана жасайм.
– Өзүңүз издөөдө жүрсөңүз, Алыш-бел боо федерациясынын ишин ким жасайт?
– Ошол башкы маселе болуп турат. ФИЛАнын президенти Рафаэль Мартинетти менен сүйлөшүп, Азиялык олимпиада комитетинин президентине, Кувейтке кат жөнөткөнбүз. “Келгиле, сүйлөшөбүз, келишим түзөбүз” деген жооп келген. 2014-жылкы Азиялык олимпиада оюндарына чейин биз муну киргизишибиз керек эле. Мени кайдагы бир ушактарга аралаштырып, бандит деп, Интерполго чейин издөөгө берип, улуттук спортту көтөрөйүн деген аракетиме мүмкүнчүлүк бербей жатышат. Интерполдон издөөдөн алынсам, баарын тез арада бүтүрөйүн деп турам. Кыргызстанда баары саясат менен ооруп жатып калышты, кыргыз спортун ойлогон саясатчылар деле жок.
– Баары кантип башталган? Баяман Эркинбаевге жакындагандан тартыппы? Эмне үчүн сиз жөнүндө ар кандай коркунучтуу сөздөр тыйылбай келет?
– Алмамбет Анапияев деген ысымдын кылмыш дүйнөсүнө аралашып, сөз болуп кетиши Баяман акеге жакындагандан улам башталган. Баяманды атып кетишкенден кийин анын тегерегиндеги балдарга зонадан Азиз Батукаев тарабынан чабуул күчөдү. Балдардын баары мага чалып, “балдардын кулагын кестирип, жок кылгыла” деген буйрук Батукаевден түшүптүр” дей башташты. Кыргыз балдарды, спортчуларды чечендер кордой баштады. Буга кайсы кыргыз чыдап тура алат? Намысым ойгонду. Чыдабай балдарды жыйып, тиги чечендер менен эсептешүүгө туура келди. Бардык маселени чечип бердим. Эми ошол балдар азыр сурап койгонго да жарабай, ар кимиси өз алдынча тарап кетти. Болбосо мен кааласам бизнес, кааласам башка жумушту деле жасай алмакмын, жигиттик намыс менен бул ишке киришип, аягында ушинтип жаманатты болуп отурам. Ошол убакта чечендер, уйгурлар, өзбектер күчөп кеткен. Кыргызды уруп ойнобой калган. Тоготпой калган. Баарын жайына койдук. Балдардын бир тал чачын түшүргөн жокмун. Эгерде Алмамбеттен зыян тарттым деген бир кыргыз болсо, айтсын. Эми өзүбүздүн кээ бир чиновниктер мага асылып, көө жаап, кылмышкер деп күнөөлөп жатат. Башка улуттар үстүбүздөн күлүп жатышат. Кыргызда көрө албас, намысы жок адамдар көбөйдү. Бирок мунун баары утурумдук нерсе. Биз да ынтымакка келебиз, шайлоо тынч өтсө деп тилеп жатам. Буюрса, Кыргызстанга барып, улуттук спортту эл аралык деңгээлге чыгарууга болгон күчүмдү жумшайм. Мага саясаттын кереги жок. Бийлик да керек эмес. Кайрымдуулук иштерин кылып келем, барсам, ал иш-чараны да улантам. Элге кайрылып кетейин, “Алмамбет Анапияев баш кесер, бандит” деген ушактарга ишеништин кереги жок, андай сөздөрдү чыгарып жаткандар да ойлонуп иш кылышса. Алмамбет – кыргыздын жөнөкөй эле уулу, спорт менен чоңойгон, кыргызды башка бирөөгө кор кылбайм деген принципте жашаган жигити. Ошол сөзүмө өмүрүмдүн аягына чейин турам. Сөз берем.
– Маегиңизге рахмат!

Жанар Акаев,
атайын «Супер-Инфо» үчүн