(Башы өткөн сандарда)

– Бема?! Беманын бул сүрөтү мага да жаккан,- деди ал кадимкисиндей шаңдуу.
– Ии, сүрөттөрдү карап жатып...
– Ази, апам сени чакырып жатат “тамак ичсин” деп. Сенин сүйүктүү тамактарыңды жасадык.
Азиретти колдон сүйрөп тамашалай сыртка чыгарып жиберип, эшик жабылары менен оор үшкүрүп алды. Жерде жаткан Бегимайдын сүрөтүн алып, аны көпкө карап турду. “Кыздардын ортосунда достук болбойт” дешет адатта. Бирок Бегимай менен Алинанын мамилеси бул сөздү төгүнгө чыгарды. Экөө өзгөчө ынак болчу, бири-бирине эже-сиңдидей ишеним, колдоо көрсөтүшчү. Керек болсо ата-апасына айтпаган сырларын бири-бирине айтышар эле. Аскат каза болгондо Бегимайдын жанынан жумалап чыккан эмес. Бирок Азиреттин келиши менен баары өзгөрдү. Экөө бири-биринен көздөрүн ала качып, коомайланып турушчу болду. Алина Азиреттин Бегимайга болгон сүйүүсүн таптакыр билбегендей, андан да бир окуя болуп Азирет Бегимайдан баш тартканын сезбегендей акылсыз эмес эле. Ал бардыгын билчү. Ал тургай өзүнө эч кандай мүмкүнчүлүк жок экенин да сезчү. Бирок күндөрдүн бир күнүндө көктөн тилегени жерден табылып, Азирет ага үйлөнөм деди. Андан башка нерсеге баш ооруткусу келген жок. “Мен бактылуумун. Мен аны сүйдүрүп алам, мага көнүп кетет. Эгерде бала төрөлсө, биротоло мага байланып калат” деди ичинен күбүрөй. А сүрөттө сынаңкы тигилген Бегимай. Сулуу, табышмактуу, муңдуу Бегимай. Колундагы сүрөттү эки бөлө айрып салды да, бөлмөдөн чыгып кетти.
Алинанын ичи чоңоюп, ичиндеги бала тыбырчылай баштагандан бери Азиреттин кубанычы чексиз. Атайылап жумушунан эрте келет да, колуктусунун ичиндеги бала менен ойноп, ага жомок айтып бергенди адат кылып алды.
– Сен тез эле чоңоёсуң. Уулум экөөбүз кайда гана саякаттабайбыз. Мен көргөн өлкөнүн баарын сага көргөзгөнгө аракет кылам. Уулум экөөбүз учакка түшүп алып...
– А менчи? Мени албайсыңарбы?- деди Алина таарына.
– Айтчы, уулум, апаңды алабызбы? Мына тепти, демек, бул макул болгону...
– УЗИге түшүп келгенге чейин уул экенине ишенген эмес болчусуң, ээ?
– Ооба, чындыгында мага баары бир, биринчиси ким болот. Бирок уул экенин укканда кубанганымды жашыра албайм.
– Баса, атын ким коёбуз?
– Атамдар менен кеңешебиз да. Алар эмне десе, ошону коёбуз.
Ошол күнү кечки тамакты ичип отурушканда Азирет менен Алина бул теманы кайрадан көтөрүп чыгышты.
– Апа, небереңдин атын ким коёсуңар? Уул экени деги билинди,- деди Азирет тамашалай көзүн кыса.
– Билбейм, балам, мага аман-эсен төрөлсө болду.
– Сизчи, ата, идеялар барбы?
Бардыгын таң калтырып Аскар оор үшкүрүп алды. Бир топтон кийин гана салмактуу сүйлөдү.
– Балдар, балким, менин оюм туура эмес чыгар. Бирок мен Азирет уулдуу болсо атын Аскат коём деп ойлоп жүрөм.
Чындыгында үй-бүлө үчүн Аскаттын өлүмү, анын ысымы, деги эле ошол окуя тууралуу сөз кылуу оор эле. Бардыгы селдейип калышты.
– Ата...
– Аскатымдын аркасынан эч ким калбады. Жок дегенде өзүнөн бир бала калса эмне?! Аскат бул жарык дүйнөгө сейрек келе турган, өзгөчө уул болчу. Неберем агасынын атын алып жүрүшү ага сыймык болор. Мен атын Аскат койгум келет.
– Макул, ата, мен таптакыр бул тууралуу ойлобопмун. Аскат, албетте, сонун ат. Кандай дейсиңер?
Азирет аялы менен апасын алмак-салмак карады. Алар үнсүз макул болушту. Ошентип, Азиреттин төрөлө элек баласынын аты Аскат боло турганы чечилди. Алар дагы бир Аскат мындан бир топ убакыт мурун төрөлгөнүн али билише элек эле.

ххх

Чалкыган деңиз. Кол кармаша кетип бара жаткан эки жаш бактылуу. Жакында алар көксөгөн мекенине жол тартканы турушат.
– Тагдырга таң калам, жаным. Мен издеген адам мекенимден алыс жакта капысынан жолукту.
– Биз мүмкүн болбогон жерден табыштык. Өзүмдүн абалымды кандай элестетем билесиңби? Мен сага жолуга электе жардын учунда тургам. Кол создуң.
– Ай, менин сулуумдун көз жашы ушинтип эле даяр. Кел, андан көрө жакшы нерселерден сүйлөшөлү. Апам менен атамдар биздин келишибизди чыдамсыздык менен күтүп жатышат.
Бегимай ойлуу тиктеп турду.
– Эмне тууралуу ойлонуп калдың?
– Аскат... Ал сага аябай көнүп калды. Кээде эшиктин коңгуроосу шыңгыраса менден биринчи эмгектеп жөнөйт.
– Ал жөжөгө мен да көнүп алдым.
– Ата-энең туура түшүнүп, Аскатты кабыл алышар бекен?
Мурат бир саамга токтой калды да, акырын үн катты.
– Бема, мен сенден сурабай бир иш кылып койдум. Балким, капа болот чыгарсың. Бирок муну экөөбүздүн келечегибиз үчүн жасадым.
– Айта бер.
– Аскатты ата-энеме менин уулум деп айттым.
Бегимай көздөрүн алайта туруп калды.
– Кандайча?
– Ошентип эле. “Кечирип койгула, иш ушундай болуп кеткен. Уулум бар, ал тургай чоңоюп калды” дедим. Биринчи шок болушту, анан бул чындыкты кабыл алганга аргасыз болушту. Аскат – менин уулум.
Бегимай аны таң кала тиктеп турду да, башын жерге салды. Кайсы эркек мындай курмандыкка бармак?
– Мен сенин жакшылыгыңа татыктуумунбу?
– Сен менин жакшылыгыма эмес, жашоомо татыктуусуң!
– Рахмат!
– Бегимай, мен сенден бир нерсе сурагым келет. Кылган жакшылыгым сүйүүмдүн ордуна эмес, келечегибиз үчүн...
– Сура, аткарганга аракет кылам.
– Эч ким, эч бир жан бала менден эмес экенин билбесе дейм. Атүгүл өзүнүн атасы дагы...
Куду бирөө камчы менен тартып жибергендей Бегимай селт дей түштү.
– Ал тургай Аскат өзү дагы билбесин. Чоңойгондо мени атасы катары жакшы көрүшүн каалайм. Мен анын түбөлүктүү атасы болгум келет. Ушул сырды экөөбүз тең сактасак дейм.
Турмушта өзүнүн жолун билип, ага акылман көз жүгүрткөн адамдар болот. Мурат ошондой эле. Азыр жоголуп бараткан, өткөн замандын рыцарларындай даанышман, өз максатын билип, ага жетүүнүн жолун да билген чыныгы жигит болчу. Биздин каарман Мурат Бегимайдын тагдырына жолуккан үч жигиттин эң туруктуусу, эң күчтүүсү, эң акылманы, токтоосу эле. Албетте, бул дагы тагдырдын сыйы болду Бегимай үчүн. Анын күчүнө баш ийип, күчтүү ийиндерине жөлөнгөндөн артык бакыт жок эле ошол учурда. Өтмүшүнүн барагын жаап, жаңы турмушка чындап киришкенге бел байлады. Бирок тагдыр эч качан биз каалагандай болбойт.
Ошентип, Мураттын окуусу аяктап, мекенине кайтты. Бегимайдын таарынычта жүргөн ата-энеси небересин көрүп, таарынычтарын тез эле унутушту. Мурат менен Бегимайдын үйлөнүү тою боло турган болду.
Алина бул тууралуу кокусунан угуп калды. Бир чети ушунча жыл чогуу жүргөн, эң жакын адамы болгон курбусунун тоюна баргысы келди. Экинчи чети аялдык кызыгуу күчтүүлүк кылбаспы...
Телефонду тез терип Бегимайдын үйүнө чала баштады.
– Алло,- деди тааныш үн.
– Бема, бул сенсиңби? Кандайсың, качан келдиң? Эмне үчүн бизге кабарлабадың?
Алина адатынча кубанычтуу быдылдап сөз бербей жатты.
– Жакшы, баары жакшы...
– Тоюң болот экенин Сабинадан уктум. Эмнеге мага айтпадың?
– Кечирип кой, азырынча сүйлөшүүлөр гана жүрүп жатат. Так датасын белгилегенден кийин сага кабарлайын дегем. Өзүң кандайсың? Азирет кандай, Аскар Токтосуновичтин ден соолугу жакшыбы?
– Баары жакшы, биз өтө бактылуубуз. Жакында неберелүү болобуз деп кубанып жатышат. Баса, УЗИге түшсөм уул экен. Атын Аскат коёбуз деп жатышат үйдөгүлөр.
Бегимайдын жүзү кубара, өзүнө карай талпынып келе жаткан кичинекей Аскатты тиктеп жүрөгү тилине түштү.
– Бем, кечирип кой, сага катуу тиерин билген эмесмин. Эмне, ыйлап жатасыңбы?
– Эч нерсе эмес,- деди Бегимай төгүлүп кеткен көз жашын сүртүп. – Мен уулдуу болгом. Анын аты да Аскат!- деди.

(Уландысы кийинки саныбызда)

Жолдошбек Кудайбергенов