Бир туугандар Ильяз менен Нияз Абдыразаковдор бири-бирине аябай окшош. Кесиптери да бир багытта. Агасынын ырдаганына кызыгып жүрүп эле ырчы болуп алган Нияз Ильяз туурасында кызыктуу маек куруп берди.

– Нияз, Ильяз экөөңөрдүн айырмаңар эки жаш экен. Достордой болуп эле чоңойдуңарбы же Ильяз улуулук кылып койчу беле?
– Ага-инидей эмес, теңтуштардай эле өстүк. Кайда барбайлы, чогуу жүрчүбүз, чогуу ойночубуз. Таң калганым, оюнчук талашып, «ары тур, бери тур» деп такыр урушкан жокпуз. Тил уксак ата-энебизден экөөбүз тең укчубуз, анткени «кылмышты» чогуу кылчубуз. Эсимде, жыгачтан окшоштуруп аспап жасап алып ырчыларды туурап ойноор элек. Атам ыр жазып, обон чыгарып, гитарада, пианинодо ойночу. Жаныбек Алыкулов, Жолдошбек Мамажанов менен дайыма гастролго чыгат эле. Бир жолу атам Ильяз экөөбүздү өзү менен чогуу ала барган. Концерт башталгыча Ильяз «Ямахада» ойноп, мен ырдагам.

– Ильяз кичинесинде эле «Ямахада» ойногонду үйрөнүп алыптыр да?
– Апам Ош шаарындагы мектептердин биринде музыка мугалими болуп иштечү. Мектептин «Ямахасын» үйгө алып келип, бизди тийбесин деп шифоньердин үстүнө чыгарып салар эле. Апам жумуштан келгенче Ильяз экөөбүз столго чыгып аны алып, ойноп, кайра ордуна койчубуз. Ильяз үч-төрт жолу черткенден кийин эле үйрөнүп кеткен. Анда болгону 1-класста окучу. Ошентип жүрүп апама бир жолу кармалып калганбыз. Апам Ильяздын ойногонун көрүп аябай сүйүндү. Тааныштардын тойлоруна алып барып ойнотуп да жүрдү.
Ошол кезде «Ананайын» деген ыр хит болуп жаткан. Кайсы тойго барба, ушул ырды коюп бийлешчү эле. Ильяз ойноп жатып музыканын үнүн угуп калса, «тиги жакта той болуп жатат окшойт, мен кеттим» деп чуркап кетет. Аны апам түн ортосунда тойдон таап алып келчү.

– Мектептен да коомдук иштерге активдүү катышчу беле?
– 1-класста окуп жүргөнүндө мектептин директору Ильязга ишенип мектептин музыкалык аспаптарын өткөрүп берип, «музыкант албайбыз, аспаптарда сен ойнойсуң» деген. Кароо-сынактарга такай катышчу. Мага бир жолу ичи толтура шоколады бар чоң оюнчук КамАЗ жана жемпир утуп келип берген.

– Тентек беле?
– Кичинесинен эле азыркыдай токтоо, жоош. Апам бизди базарга алып барса, мен «тигини, муну алып бер» деп апамды беймаза кылып жөн басчу эмесмин. Алып бербей койсо колунан жулунуп качып кетчүмүн. Ильяз болсо апама мени кармап келип берчү. Анан эле 4-классында ырчы болом деп Абдумалик Шерматовду ээрчип кеткен. Ал киши да «мага аранжировкачы керек эле, өзүм үйрөтүп алам» деген. Үйгө келгенде мен баягыдай көрүп эле тигини-муну сурасам, ал чоң кишидей жооп берип калыптыр.

– Байкеңдин мектептеги сүйүүсүнө кат ташып калдыңбы?
– Атамдын карындашынын Чыңгыз деген баласы биз менен жашачу. Ильяз менен Чыңгыз классташ. Экөө эле бир кыздын атын айтып, «Сүйөрүңдү айтып коёюнбу, ыя?» деп бири-бирин чычалата беришчү. Ал кызды экөө эмес, бүт классташтары жакшы көрүшчү экен. Жакын барып калсам, «бар, бар, чоңдордун сөзүн тыңшаба» деп кубалашчу. Анткени мен эрке талтаң болчумун. Ата-энеме көргөнүмдү, билгенимди төкпөй-чачпай жеткирип барчумун. Уялчаактыгынан экөө тең кызга сүйүүсүн билгизишкен эмес.

– Ильяз Абдумалик Шерматов менен кеткенде үйдүн жалгыз эркеси болуп жыргапсың да?
– Жаңы кийим, даамдуу тамак-аштын баары жалгыз мага болуп, жакшысы жакшы эле болду. Бирок кээде жалгызсырап калар элем.

– Ильяздын биринчи ырын укканда кандай кабыл алдың?
– Бир күнү радиолордун биринен «Арманым» деген ырды угуп, жактырып калдым. Темир Назаров ырдады го деп ойлогом. Аңгыча ди-джей «Ильяз Абдыразаков ырдайт» деп калды. А мен «Качан ырдайт?» деп бир сааттан ашык күттүм окшойт. Көрсө, ди-джей «Ильяз Абдыразаков ырдады» дептир. Көп өтпөй Ильяз үйгө бир ырынын клибин салып жибериптир. Көрсөм, баягы мен радиодон уккан ыр. Клипте Ильяздын муруту өсүп, башкача болуп чоңоё түшүптүр.

– Ильяз алгачкы жеке концертин Ош шаарында берди окшойт...
– Ооба, мен 9-классты бүтүп жатканда Ошко жеке концертин коюп келди. «Мен да сени менен барам» деп кошулуп, оператор, жарык берүүчү болуп иштеп алдым. Ошондо көрдүм, Ильяздын күйөрман кыздарын. Жазган каттары укмуш. «Сен кимиси болосуң?» дешсе, «инисимин» деп сыймыктануу менен айтчумун.

– Экөөң тең ырдайбыз деп үйдөн кетип калсаңар, ата-энеңер кантишти?
– Алар убагында музыкант болушканы менен, кийин соодага өтүп алышкан. Мен кеткенден кийин эле бизге карап борборго көчүп келип, соодасын улантышты.

– Сен байкеңдин колдоосу менен ырчы болуп жүрөсүңбү?
– Ырдайын деген оюм бар экенин Ильязга айтсам, ал колдобой койгон. Себебин сураган да жокмун. Бирок «Эмнеге антип айтты?» деп өзүмө суроо бергем. Жеңил ойлуулукка алдырат дедиби, өзүнүн же менин атыма жаман сөздөр айтылат дедиби билбейм. Жанымдагы балдар «ырдай бер» дешти. Ошентип, «Издеп барам» деген ырымды жаздырып, бирок агама угузгандан уялдым. Ырды досум угузуптур. Досумдун айтуусуна караганда, ыр Ильязга жагып, «мындан ары да талыкпай эмгектенгиле, мен жардам берем» деп айткан экен.

– Үйлөнөрдө жеңең менен тааныштырды беле?
– Досум үйлөнүп, 15 күн Ошто жүрүп калдым. Келсем эле Ильяз өз бөлмөсүн сонун кылып жасап коюптур. Жаңы килем, керебет, шифоньер алыптыр. «О, шумдук кылып коюптурсуң го» десем, «жакында сага жеңе алып келип берем» деди. Жеңемди үйүнөн алып кеткени барганда биринчи жолу көрдүм.

– Байкеңдин мүнөзүн сенден артык билген киши жок болсо керек...
– Жоош. Бирөө ажылдап жатса деле «Ии, ушул элеби?» деп токтоо жооп берип коёт. Чечимди да көпкө ойлонуп, анан кабыл алат. Мен болсо эзилип отурбай, дароо кабыл алам. Анан туура эмес болуп калса, «шашпасаң болмок, менден деле сурап койбойт белең» деп калат. Акчага катуу, зыкым, үнөмдөп пайдаланат. «Буюмду жакшы колдонгонду бил, акчаңды үнөмдө» деп эле турат. Мен болсо бир нерсе сатып аларда эч качан баасына көңүл бурбайм.

– Ильяздын биз билбеген кандай өнөрлөрү бар?
– Бала кезинен эле радио, магнитофон бузулуп калса оңдоп коёт. Азыр компьютер да оңдойт. Мурун жыгачтан балта, комуз да жасап калчу.

– Эмнеге телефон номерин бат-баттан алмаштыра берет?
– Көп жоготот. Жумушу көп болгондуктан, ар кайсы жерге таштап кете берет телефонун.

– Өзүң «N&N» деген топ ачып жүрдүң эле. Аның эмне болду?
– Ооба, алгач «N&N», андан кийин «ACCORD» деген топ ачкам. Эки топтун тең өмүрү кыска болду. Азыр жеке ырчымын.

– Рахмат маегиңе.

Сүйүн Кулматова
star@super.kg