Ооба, балдар, биз азыр үтүктү токко сая калып, кийимибизди үтүктөп алабыз. Мындай электр үтүктөрү пайда болгонго чейин адам баласы кийим үтүктөөдө ар кандай нерселерди колдонуп келишкен.
Мисалы, алгач алар кийимди ным кезинде жалпак таш менен бастырып же болбосо бүктөп үстүнө отуруп алып бырыштарын жазышчу экен.
Кийинчерээк ичине чок салынган көмөч казанды колдонушкан. Мындай көмөч казан-үтүктөр улам-улам чок салынып, колдонууга ыңгайсыз болгону аз келгенсип, чок чачырап, кийимдерди жарактан чыгарган.
18-кылымдын ортосунда гана түзүлүшү азыркы биз колдонуп жүргөн үтүктөй, бирок чок менен иштей турган түрүн ойлоп табышкан. Андагы көзөнөк аркылуу чокту улам-улам үйлөп кийимдерди үтүктөшкөн. Мындай үтүктөрдүн салмагы 10 килограммга чейин жеткендиктен, зор күч талап кылынган. Чок үтүгүнөн кийин буу, газ жана спирт менен иштөөчүлөрү ойлоп табылган.
Ал эми биз колдонуп жаткан электр үтүгү 1882-жылы америкалык окумуштуу Генри Сили тарабынан ойлоп табылган. Ошондон бери бул буюмдун түзүлүшү өзгөрбөй, айрым функциялары гана өзгөртүлүп чыгарылып келет.

Дамира Арстанова
balakai@super.kg