«Челси» футболдук клубу Лондон шаарынын символу, миллиондордун сүйүктүү клубу. Орусиялык олигарх Роман Абрамович ээлик кыла баштагандан тарта элиталык клуб катары жаңы тарыхын баштап, акыркы 2 жыл ичинде Европадагы 2 ири мелдешти утту. Ушундан баштап анын күйөрмандарынын саны артып, футбол дүйнөсү көк түскө боёлгон чак.

Өлкөсү – Англия
Каймана аты – «Көктөр», «Картаңдар»
Негизделген жылы – 1905-жыл, 10-март
Президенти – Брюс Бак
Расмий сайты – www.chelseafc.com

ИЙГИЛИК 50 ЖЫЛ КҮТТҮРГӨН
«Челси» клуб болуп түзүлгөн күндөн тарта 50 жыл аралыгында эч бир жетишкендикке жеткен эмес. Жарым кылымдагы ири ийгилиги Англиянын Кубогунда 2-орунду ээлегени болгон. Бул ийгиликсиздикти Тед Дрейк аттуу машыктыруучу токтотуп, 1955-жылы Англиянын чемпиондугун уткан. Клуб тарыхында акчага байланыштуу көп кыйынчылыктарды басып, 80-жылдары экинчи дивизионго түшүп кеткен. 90-жылдары кайрадан Жогорку Лигага кайтып келип, Англия Премьер Лигасынын баштапкы командаларынын бири катары тарыхка кирген.

20 МҮНӨТТӨ КОЖОЮНУ АЛМАШКАН
2003-жылы орусиялык олигарх Роман Абрамович клубду 97 миллион долларга сатып алган. Эмнеге «Челси»? Анткени ошого чейинки 10 жылдыкта Кубоктун көбүн «Арсенал» менен «Манчестер Юнайтед» бөлүп келген. Аны атаандаштык түзүүнү каалаган дешет. Бир чети «Челси» Англия Премьер Лигасында 4-орунду ээлеп, УЕФАнын ЧЛсына чыкканына карабай, чечиле элек каржы маселеси бар болчу. Ушул жагдайларды эске алган калың чөнтөктүү Роман Аркадьевич клубду сатып алуу үчүн 20 мүнөт ойлонуп отуруп, чечим чыгарган.

АБРАМОВИЧ БЕРИП ЖАТАТ, АЛА ЭЛЕК
Биринчи сезонунда Абрамович 10-15 футболчу сатып алууга эле 195 миллион доллар короткон. Бирок анда акчанын күчү чемпиондукту алып келе алган эмес. Эми гана акча жалбырактай төгүлгөн жерге Кубоктор акырындык менен келип жатат.
Орусиялык олигарх болсо «Челсини» миллиондор менен камсыздоону, карыздардан куткарууну, трансферге чоң акча жүгүртүүнү улантууда. Клубдун жетекчилери клубдук футболдо акча маанилүү экенине токтолот. «Биз жеңсек, акча өзү келет. Ал акчага футболчу сатып алабыз»,-дейт клубдун директору Рон Гурлэй. Гурлэй кийинки жылдары Абрамовичке болгон көз карандылыкты азайтууну ойлонууда. Ал үчүн, биринчиден, футболдук академиясы күчтүү жаштарды тарбиялап чыгыш керек. Трансферге кеткен акча Абрамовичтин эсебинде калат. Экинчиден, клуб учурда демөөрчү менен иштөөнү пландоодо. Анда демөөрчү «Челсинин» стадиону «Стэмфорд Бриджге» өз компаниясынын атын берет да, келишимдик негизде клубга жылына 35 миллион долларга жакын төлөп турмак болот. Клубдагы көрүнүктүү пайдасын олигарх 2012-жылы көргөн.
Билет сатуудан, телевизиондук түз алып берүүлөрдөн клубдун жылдык пайдасы 40 миллион долларга жеткен. Эгерде клуб былтыр УЕФАнын ЧЛсында тайпадан чыгып кетсе, анда жылдык пайданын суммасы 60-70 миллион долларга өсмөк. Ошол 10 жыл ичинде Абрамович өз клубуна 2 миллиард доллардан ашык короткон. Учурда «Челсиге» сезон сайын кожоюну тарабынан 110 миллион доллар бөлүнүп турат.

«ЧЕЛСИ» ШЕВЧЕНКО МЕНЕН КРЕСПО ҮЧҮН ЭМЕС
Кезинде клубда Рууд Гуллит, Жанфранко Зола, Роберто Ди Маттео сыяктуу мыкты футболчулар ойногон. Башка клубда мыкты ойноп, лондондук клубга өтө кымбат баада келгенине карабай, өз оюндарын көргөзө албай калган атактуулар да бар. Мисалы, аргентиналык Эрнан Креспо (27 миллион доллар), украиналык Андрей Шевченко (48 миллион), испаниялык Фернандо Торрес (80 миллион) бул клубдун каршы чабуул менен ойногон ыкмасын өздөштүрүүдөн кыйналып, карьераларында секирик жасай алышкан жок.
Эскерте кетсек, бул 3 футболчу тең Лондонго келгенге чейин голдорду мөндүрдөй төгүп келишкен. Клубдун акыркы 10 жылдагы символдору катары лондондук «Вест Хэмдин» тарбиялануучулары Жон Терри, Фрэнк Лэмпард, африкалык чабуулчу Дидье Дрогба, чехиялык Пётр Чех белгилүү.

КЛУБДУН ФОРМАСЫ МЕНЕН ЭҢ КӨП ОЮНГА ЧЫККАН 5 ФУТБОЛЧУ

11 ЖЫЛДА 9 МАШЫКТЫРУУЧУ АЛМАШТЫ
Абрамовичтин «Челсисине» биринчи чемпиондукту португалиялык Жозе Моуринье тартуулаган. 50 жыл күттүргөн Англия Премьер Лигасынын чемпиондугу 2005-жылы келген. 2007-жылы машыктыруучу менен кожоюн урушуп кеткен. Көпчүлүк билгендей, Абрамович чабуулга ыктаган футболду баалайт. Моуринье болсо «Гол киргизип, коргонууда жата бер» деген философияны орноткон. Моуриньени кошкондо «көктөр» 10 жыл ичинде 9 башкы машыктыруучу алмаштырды. Келишими мөөнөтүнөн мурда бузулган машыктыруучуларга жөлөкпулдун суммасы 10 жылда 60 миллион фунттан ашкан. Көптөгөн адистердин баамында, «Челсинин» ийгиликке жолунун айкын ачылбай жатканы, кожоюнунун ички саясатка өтө аралаша бергени менен байланыштуу.

Максат Кудайбердиев
sport@super.kg