Бала жытына мас болуп отурган Бактыгүл Закированын жаркылдап жүргөнүн көп көрөбүз. Бул сапар да маектешим жайдары тосуп алды. Бирок жалгыз эмес. Колунда беш айлык, апасындай ууртунан күлкү кетпеген, өңү атасына окшогон Ширин аттуу кызы менен. Ырчы айым «Ширин жоош, кимдин колунда болбосун быйтыйган колдорун сербеңдетип эле кыткылыктай берет» деп маегин баштады.

– Бактыгүл, биринчиден башка үй-бүлөгө бүлө болдуң, экинчиден кыздуу болдуң, ата-эненин баркын мурункудан да жакшы түшүнсөң керек...
– «Балам, балалуу болгондо билесиң» деп коюшат го. Ошол чын экен. Кичинекей чагымда эле эмес, бой жеткенде деле эч качан апамды укпай, тентектик кылып же өз билгенимди жасаган эмесмин. Апам өзү жалгыз төрт баланы өстүрдү. Айткан сөзү биз үчүн мыйзам. Анын үстүнө жалгыз деп аяп, жүрөгүн оорутканга жол бербейбиз. Кыздуу болгондо ого бетер сыйлап, кадырын билдим. Мен да ушундай кичинекей болуптурмун да, мени да түн уйкусунан айрылып караптыр да деп көп ойлойм. Апама эле эмес, кайненеме болгон урмат-сыйым да күчөдү. Анткени ал жолдошумду өстүрдү. «Апа, Алмаз дагы ушундай кичинекей болгон да, ээ?» дей берем. «Албетте» деген сайын кызымды жүрөгүм эзилип кучактап, өпкүлөп-өпкүлөп алам.

– Кош бойлуу кезиңде жолдошуңа аябай эркелесең керек, жашоодо сен гана бактылуудай сезим болот эмеспи...
– Жолдошум мени менен кошо толкунданды. «Эмне жейсиң, эмне ичесиң?» деп көзүмдү карап турду. Кош бойлуу кез кол жеткис бакыт экен. Бир чети ушундай сүйүнүп, балам ичимде кыймылдаган сайын жан дүйнөм эзилди. Экинчиден, отуруп-турушум кыйын болду, «тигил жерим, бул жерим» деген сайын жолдошум «эмне болду?» деп ордунан ыргып турчу.

– «Бактыгүл ары өтүп деле, бери өтүп деле «рахмат, апа, Алмазды бул жашоого алып келгениңиз үчүн» деп бетимден өбөт» деп кайненең сени жакшы көрөт экен. Кайын журтка кандай келинсиң?
– Кайын журтум абдан жакшы адамдар. Мени келини эмес, кызындай көрүшөт. Мен дагы аларды аяп, эс алсын деп турам. Эс алсын деп аяганым ишке ашпай калган бир окуяны айтып берейин. Ай-күнүмө жетпей эле ичим ооруп калды. Кайын энем, кайын атам жаңы эле көлгө эс алганы кетишкен. Ичим бурап ооруйт да кайра басылып калат, эмне болуп жатканын түшүнбөй, коркуп кетип Алмазга, апама телефон чалдым. Кайненем менен кайнатамдын тынчын албайын дегем. Алмаз келди, анан апам Токмоктон баланын кийим-кечесин, толтура памперс көтөрүп бир саатка жетпей келип калды. Артынан эле кайненемдер келишти. Көрсө, аларга апам айтып коюптур. Ошентип, ал күнү жакындарымды эркелеп эле чогултуп алыптырмын, көрсө, ай толгоо экен. Анан каттама жасап ортосун жедирип, кийизге ороп тоголотушуп кыргыздын ырым-жырымдарын кылышты.
Мен төрөт үйүнө кеткенде эки тарап тең чогулуп алып биздин үйдө жакшы кабар уксак экен деп отурушту. Ширинди угушканда сүйүнүчтөн баары ыйлап алышыптыр. Үйгө чыгып келгенде кой союп, чоң дасторкон жасап эки апам тосуп алышкан.

– Кызыңды таенеси менен чоң энеси эркелетип жатышкан экен...
– Экөө тең үйгө кирип келип эле «кана Ширин?» дешет. Алар келишкенде кызым колума тийбейт. Апам тамашалап «мен сага келген жокмун, Ширинге келдим» деп оюнчук, тыпырайган кооз кийимдерди алып келет. Апам байкем, жеңем менен Токмокто жашайт да, дайыма жанымда болгонго көнүп алыптырмын, Бишкекке көчүп келиңизчи деп суранып жатам.

– Жолдошуң кандай күйөө бала?
– Алмаз «апашка» деп кайненесин жакшы көрөт. «Апа, бизге качан келесиз, сагындык, келиңизчи куурдак жейбиз, кой сойдук, балык жейбиз» деп эле телефон чала берет. Жолдошум өзү балыкты жакшы көрөт да. Апамды сагынып кетсек, тез эле чогулуп жөнөп калабыз. Апам да жолдошумду өз уулундай көрөт.

– Бала менен үйдө отурганда адатта айымдар өзүнө каранбай, өзүн унутуп калат. Сенде да ушундай болдубу?
– Жок, мен кайда эмне кылып жүрбөйүн, дайыма өзүмө караганга аракет кылам. Бул сапатым апамдан калган. Апам иштебей үйдө отурганда деле өзүн чыкыйтып алып жүрчү. Эсимде, жаңы чыккан кездемелерден мода менен көйнөк тиктирчү. Атам Баткен райондук аткаруу комитетинин жетекчиси эле, конокко көп чакырышчу, көйнөктөрүн ошондо бийик така менен кийчү. Бир гана белгилүү фирманын кымбат косметикасын колдончу. «Кыздын көзү кызылда» дегендей, апам жокто уурданып колдонуп алар элем. Колготкимди башыма кийип, чач деп өрүп ойночумун. Апам колдонгон ошондогу косметиканы, атырды азыр мен колдоном. Жолдошум «сен дайыма жыпар жыттанасың» деп турат. Мен негизи косметика менен ырчы болуп чыккандан кийин эле «достошо» баштадым. Ага чейин апамдын катуу көзөмөлүндө болдум.

– Ата-энең сен кичине кезде эле ажырашып кетишкенин билем...
– Алар ажырашканда мен мектепке бара элек болчумун. Атам Баткенден Жалал-Абадга кетти. Биз Баткенде жашап жүрдүк. Апам өзү Кочкордон болот. «Аркалык» деген сөздү уга берип тажадыбы, айтор, мен 3-класска киргенде Токмокко көчүп келдик. Бир туугандары анда борбордо жашашчу. Бир туугандарыма да, Кочкорго да жакын болсун деп Токмокту тандаган окшойт. Апам өз кесиби менен мал доктур болуп жумушка кирди. Баткенде жүргөндө эч нерседен кем болбой, бардар турмушта жашадык да. Жумасына 2-3төн кой союлчу. Апам ошондой турмушту алып кеткиси келип, бизге жок дегенди билгизбейин деп катуу аракет кылды. Апамдын жан далбастап иштеп жатканын көрүп баарыбыз аячубуз. Акча таппасак дагы үй жумуштарына жардам берейин дечүмүн. Эртең менен мектепке барам, чуркап келип тамак жасайм, үй тазалайм, кечинде сабак окуйм. Мектептен канчада келеримди апам билет да, 5 мүнөт эле кечиксем колунда кашык болобу, чыны болобу, мени көздөй учуп кетчү. Тартипке бекем, катуу адам. Ойноого уруксат берет, бирок «үйдүн жанынан кетпейсиң» дечү.

– Атаң менен катышып турасыңбы?
– Жок, катышпайм.

– Эс тартканда өз жаныңды өзүң багууну көздөгөн тың кыздардан болсоң керек...
– Менден улуу бир туугандарымдын баары борбордо окушчу, апам жалгыз өзү алардын окуу акысын төлөйт. 7-класста окучумун, бир күнү ойлонуп отуруп өзүм акча табуунун жолун издедим. Апамдан «мен өзүм акча тапкым келет» деп
15 000 сом алып, маршруттук такси жалдадым. Таңкы 5те туруп алып Бишкектен мөмө-жемиш алам да, дүңүнөн Токмоктун базарына өткөрөм. Эртең менен окуйм да, мектепке жетишип барып калам. Ошентип, апамдын акчасын бир айда чыгарып берип, соода кылганга өзүмө акча топтоп алгам.

– Эртең менен товар алып келсең, мектептен түштө чыксаң, үйгө келип тамак жасап, үй жумуштарын кылып дегендей, баарына жетишчү белең?
– Бизди апабыз кичинебизден эмгекке үйрөткөн. Сабакты жакшы окуп, ал гана эмес, мектептин коомдук иштерине активдүү катышчумун.

– Тамакты жакшы жасаарыңды уккам. Ашканада жолдошуңдун мактоосуна татып жатасыңбы?
– Алмаз «бирдеме жасай койчу» дегенде тез эле арыдан бери туурап, казанга салып жасай коём. «Бат эле жасай койдуңбу?» деп таң калып калат. Анан «даамдуу экен» деп тамшанып жейт. «Кайнененин камырынан» дейт го, ошонун сыңары кайненем да тамакты абдан даамдуу жасайт.

– Ким үчүн жашайсың?
– Чынын айтсам, турмушка чыга электе апам үчүн жашап келгем. Апам кыйналып калбасын, оорубасын, апамды сүйүнтөйүн дейт элем. Азыр кызым үчүн жашап калдым. Жолдошум, үй-бүлөм деп турам. Бирок апамды да көңүлдөн сырт калтырбайм. Эненин батасын алышыбыз керек.

– Сахнага качан кайтасың?
– Азырынча кайтуу оюмда жок. Кызымды бастырып алайын, анан көрө жатабыз. Ошентсе да оюмда бешик ыры, үй-бүлө туурасында ырдасам деген пландар бар.

– Рахмат маегиңе.

Сүйүн Кулматова
star@super.kg