(Башталышы өткөн сандарда)

– Мен кайсы бир күнү аялымдын мага деген махабаты ойгонот деп үмүт кылып жүрдүм. Менден кете албайт деген ишеним да күчтүү эле. Бирок мен аны ушунча жыл жашап билчү эмес экенмин. Баян балдар бирге чыкканда кайненеме таштап коюп иштей баштады. Алгач өмүр бою үйдө отурган аял эмнени кыйратмак эле деп ойлоп, жөн гана мага көрүнүү үчүн иштеп жатат го деп ойлогом. Бирок Баян мени бул жагынан да таң калтырды. Анын бир көздөгөн максатын ишке ашырмайынча артка кайра тартпаган сапатын билчү эмес экенмин. Бир жылда тигүү цехин иштетип, анысы кадимкидей пайда алып келе баштады.
Бир күнү үйдөн чыгып жатып, Баяндын да шашылып бара жатканын көрдүм. Түз эле артынан түшүп, иштеген жерине чейин аңдып бардым. Кылыгыма өзүмдүн жаным кашаят, бирок кызганыч өрттөп жатса эмне кылам? Баян түз эле тигүү цехине кирди. Артынан кирсемби же кирбесемби деп турганда кара Жип келип, ичинен кучагына толтура гүл кармаган жигит түшүп шашыла кирип кетти.
Мына сага, эми өлгүң келсе өлө бер. Кана, эмне кыласың, эмне кыла аласың дедим өзүмдү өзүм шылдыңдай. Кирип барып экөөнү тең өлтүрүп, өзүм кошо өлгүм келди. Ошол мүнөттө мен Баянды биротоло жоготуп алганымды түшүндүм. Күчтүү эркек болсо азыр кирип тигинин мурдун канжалата коюп, аялын сүйрөп алып чыкмак болсо керек. Бирок мен же күчтүү эмесминби, же өзүмдүн күнөөм тоодойбу, үн ката албадым. Көздөрүмдөн жаш ага баштады. Моюнга алыш керек, Баянсыз эч ким эмес экенмин. Таң калганым, мен балдарымдын атасы да эмес экенмин, кыйын саясатчы Дастан да, ийгиликтүү бизнесмен да эмес экенмин. Бардыгы таш талканы чыгып алдымда жатты, максатым жок, өзөгүмдү сыздаткан өкүнүчүм менен жалгыз калдым. Машинемди далдоо жерге коюп ыйлап жаттым, жаш аралаш каректеримди сүртүп, колуна гүл кучактай муңайым күлүмсүрөгөн аялым, аны жалдырай тиктеген тиги жигитти көрдүм. Ал Баянга бир нерсе деп айтып жаткандай, бирок ал макул болбой, колундагы саатын көрсөтүп, машинага түшүп кетти.
Кечинде үйгө бардым. Алдымдан чуркап чыккан Адам менен Аманаттын баштарын сылап ашканага өттүм. Баян тамак жасап жаткан экен.
– Бүгүн кайда жүрдүң?
Баян таң кала кашын серпип коюп үн катпай ишин уланта берди. Жиним менен барып алдындагы табагын жулуп ыргытып жибердим.
– Жетишет, жипсиз муунтпа мени, суроо берип жатканда жооп бергин деп жатам...
Жулунуп колум көтөрүлүп барып Баяндын чоңоюп бакырайган көздөрүн көрүп аргасыз токтодум. Колум шилтенбеди, ал мага периштедей ыйык, наристедей бейкүнөө, куштай алсыз сезилди. Артка чегингеним менен өжөрлөнө бердим.
– Эмне унчукпайсың, ыя?
Ал дагы деле үнсүз.
– Мени өлтүрө турган болдуң сен. Тозоктун оту да мынчалык кыйнабастыр, ташсыңбы же эмнесиң? Ал окуядан бери бир жарым жыл өттү, унутсаң болот да. Мен өлүп баратам, Баян, мен күндөн күнгө артка кетип баратам. Сен менин суум, абам экенсиң. Думугуп өлө турган болдум. Чөгөлөп кечирим сурайын, өмүр бою айтканыңдан чыкпайын. Каалайсыңбы, башка өлкөгө кетели? Болгону минтпечи. Жаным жараланып бүттү. Мен сени, жалгыз гана сени сүйөрүмдү эми түшүндүм.
Ушуларды айтып ыйлап, жалынып-жалбарып жаттым. Чөгөлөгөндөн да намыстанган жокмун. Баян колун бошотуп шалдырай отуруп калды.
– Сүйлөчү, жаным, бир нерсе дечи...
– Ох, Дастан, эмне дейин? Менде сөз калган жок. Мени сени кектеп ушинтип жатат деп ойлобо. Аманатты эмизип баштаган күнү экөөңдү тең кечиргем. Айтчы, жолоочу жолго калпагын таштап салып кайрылып келип издегенче ошол жерде калпак жата береби? Же көңүлдү суутуп, жүрөктү эзгенден кийин, ишеним кыйрагандан кийин бир нерсе калабы? Калбайт экен, Дастан, мен дагы жашагым келет, мен дагы бактылуу күндөрүбүзгө кайткым келет. Баарын унуткум келет. Сага деген сезимим кайра жанышы үчүн мен баарын берет элем. Бирок унута албай койдум. Күндө Аманаттын жүзүн тиктейм, андан Назикти көрөм, күндө Адамды тиктейм, андан сени көрөм. Эгерде жанымдын жарымындай болгон балдарым ошол трагедияны эстетип жатса, кантип мен эч нерсе болбогондой баарын унута алам? Андан көрө ажырашып жашайлы.
– Мага эч кандай сезимиң калбадыбы?
– Эч нерсе калбады. Жек көрүү да, сүйүү да, эч нерсе жок. Могу жерим аңгырап турат.
– Гүл алып келген адам менен жаңы жашоону баштайсыңбы?
– Менин артымдан аңдый баштадыңбы?
– Сен менден өч алыш үчүн эле ошол кадамга барып жатасың. Аны сүйбөйсүң, мени унутуш үчүн ошол нерсени кылганы жатасың, туурабы?
Баян башын чайкай ордунан туруп кетти. Мындан көрө ташка жалынсам андан үн чыкмак, бул эмне деген жан?
Тагдыр мени оңой жазалаган жок. Ошол күндөн баштап максатсыз, жөн гана күн батып, түн кире берчү болду. Ишимден өз эрким менен бошодум, анткени жарытылуу иштей албай калгам. Үйгө деле барбайм, барсам эле чыр салам. Адам алсыздыктан ар кандай жолго барат экен, эми жолдошум арак болду. Ооба, мен баш отум менен ичкиликке берилип кеттим. Кээде эс-учумду билбей калчу болдум. Мындай учурда дос-тууганың деле алыстап кетет экен, жанымда эч ким калбады. Жарым жылдай ушинтип жүрдүм.
Бир күнү эртең менен ойгондум. Кимдир бирөөлөрдүн шыбырашканы угулду.
– Атам мас, жанына барба, азыр кыйкырат,- деп жатты Адам.
– Ыкы, атам эч качан экөөбүзгө кыйкырбайт, апам айтпадыбы, ал ооруп жатат, бир күнү жакшы болот деп,- деген Аманатымдын үнүн тааныдым. Экөө шыбыраша эшиктен аңдып турганын көрүп обдула бердим.
– Кана, жигиттер, келгилечи...
Көздөрүндө коркунуч, бирок чыгып да кетпей, жакындай да албай, экөө бирдей жалооруй тиктеп турушат. Каңырыгым түтөп кетти. Айрыкча Аманаттын көздөрү балбылдап менден өтөт, балдарым мени сагынган экен.
– Эмне, коркуп жатасыңарбы, келгилечи...
Бирин-бири коомай түрткүлөй экөө маңдайыма келишти. Экөөнү эки жагыма алып отуруп өптүм, чачтарынан сылай жыттап да алдым. Баянымдын жыты ушу наристелерде калгандай. Моокумум кана жыттап отурдум.
– Апаң кайда?
– Кетти...
– Жумушка кетти, ата,- деди Адам шашыла. Ушундай баамчыл жигит, менин кабагымдын бүркөлө түшкөнүн сезди окшойт.
– Кана, колумдан тарткылачы, турайын...
Экөө жарыша тарткылашып, кыткылыктай күлүп эркелеп жатышты. Бир кезде Аманат бетимден сылай акырын үн катты.
– Ата, экинчи мас болуп келбечи, биз корктук, апам ыйлады. Бермет эжем ыйлады. Тилек байкем сени мындан кийин үйгө киргизбейм деди. Анан биз да ыйладык,- деди.
Жүрөгүм тилинип кетти. Өз сыйым менен үйдөн чыгып кете турган болдум. Жөн гана бир баштык кийимим менен чыгып кете турган болдум...

(Уландысы кийинки санда)