«Канчалык тагдыр сыноосун жеӊип жатам деген сайын артынан чууруп дагы көйгөйлөр жаралып жатат. Алгач өзүмө анча билинген эмес эле, досторум интернетке жазып чыгышканда окуп алып, биз ушунча нерсени башыбыздан өткөрүп жатабызбы деп көзүмө жаш алдым»,- дейт маектешим Исманалы Муратов.

«ДАРЫГЕРЛЕР АЗ ЭЛЕ ӨМҮРҮӉ КАЛДЫ ДЕШТИ»
– 2011-жылы боорум ооруганынан текшерилсем альвеококкоз (булганыч агын суулардан, мышык, келемиштен жуккан боордогу курт) деген дарт менен оорурум белгилүү болгон. 2012-жылы мага дарыгерлер операция жасап, боорумдун оӊ тарабын жана өтүмдү алып салышкан. Оорум күчөп, дарыгерлер «операция жасай албайбыз, курттар кан тамырды кысып калыптыр» дешти. 2013-жылы Түркиянын Стамбул шаарына барып, операция жасаттым. Алар да куртту кесип сала алышпай, кысылган кан тамырга убактылуу түтүкчө коюп беришкен. Оорумдун айынан күнү-түнү дары ичип, укол алып жүрдүм. Ошол убакта "мунун аз эле өмүрү калыптыр" деген кепти уккан адамдар мага чочулоо менен мамиле кылып калышкан.
Канча өмүр сүрүшүмдү билбейм, балалуу болуу, келинчегим менен бактылуу жашоо менин биринчи кыялым эле. Бирок «мага кайсы шордуу кыз турмушка чыкмак эле» деген ой мени жеп жүрчү. Анан мээрман айым болуп иштеген Мехригүлгө туш болдум. Жылдызыбыз келишип, Мехригүл менен сүйлөшүп калдым. Колун сураганда ага «мени дарыгерлер жети ай же бир эле жыл жашайсыӊ деп жатышкан. Сен андан кийин кайра жалгыз калып калуудан коркпойсуӊбу?» деп суроо берсем, «муну дарыгерлер айтып жатышат, Кудай эмес. Бешенебизге жазганын көрөбүз» деди.

«КЕЛИНЧЕГИМ ДА ӨЛҮМ МЕНЕН ӨМҮРДҮН ОРТОСУНДА КАЛДЫ»
– 2014-жылдын март айында турмуш курдук. Көп өтпөй келинчегим кош бойлуу болду. Ош шаарындагы №1-үй-бүлөлүк дарыгерлер борборунун 5-филиалына каттоого турду. Келинчегимди Минавар Арзиева деген дарыгер кароого алган. Бейтапканага барып анализ тапшырып, «дарыгер баары жакшы деди» деп келчү. Эки ай өткөндөн кийин Мехригүлдүн буттары шиший баштады. УЗИге түшсө тарткан дарыгер балдарыбыз эгиз экенин айтып, «бири чоӊ, бири кичине экен, бирөөсү жакшы өспөй жатыптыр. Дарыгериӊе айткын» дептир. Келинчегим дарыгер Минавар айымга келип айтса «эгиздердин бири чоӊ, бири кичине болот, экөө теӊ болгонун кайдан көрдүӊ эле?» деп Мехригүлдү тилдеп салыптыр.
Күн өткөн сайын анын абалы оорлошуп, дарыгерге барса «ашказаныӊ ооруйт окшойт, эртеӊ мененки саат 8ден кечки 8ге чейин 3 килограмм алма же 1 килограмм быштак жеп, эртеси
кайра кел» дептир. Мен «ашказаныӊ ооруп жатса 3 килограмм алманы кантип жемек элеӊ» деп ачууландым. Эртеси дем алыш болуп калды, дүйшөмбү күнү ээрчитип барсам Минавар Арзиева жок экен. Бизди Баева деген дарыгер кабыл алып, «келинчегиӊдин абалы оор, шаардык ооруканага алып барыш керек» деди. Өзүмдүн унаам менен алып барам дегениме көнбөй, «Тез жардам» чакырышты.

«БАЛДАРЫБЫЗДАН АЙРЫЛЫП, КЕЛИНЧЕГИМДИН ЭКИ КУЛАГЫ УКПАЙ КАЛДЫ»
– Артынан барсам ал жерден «түйүлдүктөрдү алып салуу керек, болбосо келинди сактап кала албайбыз» дешти. Балдарыбызга 6 жарым ай болуп калган эле. Дарыгерлерден «эки апта карап бериӊиздер, 7 айлык кылып төрөтүп алалы» десек, «кеч болуп калыптыр» дешти. Ошентип келинчегимди укол менен төрөтүштү. Ымыркайларыбыз ыйлап көз жарышты, экөө теӊ уул экен. Тилекке каршы, 8 сааттан кийин чарчап калышты. Ыйлап төрөлгөн балага ысым берип, жаназасын окутуп жерге бериш керек экен. Ырым-жырымдардын баарын кылып, жерге бердик да, ооруканага келинчегиме келдим. Ал байкуш «балдардын абалы кандай, кабар алдыӊбы?» дейт. Ага «биз дагы балалуу болобуз, Кудайдын айтканы экен» деп соороттум.
Келинчегимдин абалы оорлой берди. Заара түтүгү жабылып, заарасы денесине тарап, шишип кетти. Дарыгерлер «башка аргабыз жок, жатынын алып салсак заара чыгышы мүмкүн» дешти. Ошентип келинчегим өмүр бою эне болуу укугунан да ажырады. Аябай көп кан керектелип, 72 донордун каны куюлду. «Балалуу болбосок да биз мурдагыдай бактылуу жашай беребиз» деп ата-энелерибизди жоошуттум. Келинчегим 34 күн жандандыруу бөлүмүндө жатып, андан соӊ эки кулагы таптакыр укпай калды. Ага айтчу сөздөрдү кагазга жазып берем, алыс болсок WhatsApp аркылуу сүйлөшөбүз. Кудайыма шүгүр, мен аны угуп жатам, бирок бала үнү дегенде мен да дүлөй болом. Наристенин жыты, бал тили, каткырыгы, там-туӊ басканы, аларды тарбиялоо, деги эле балалуу болуу бактысы бизге эми такыр берилбейт. Бул үй-бүлө үчүн жашоонун эӊ чоӊ трагедиясы.

«КЕЛИНЧЕГИМДИН АНАЛИЗДЕРИ БАШЫНДА ЭЛЕ НАЧАР ЧЫККАН ЭКЕН»
– Бир күнү мени №1-үй-бүлөлүк дарыгерлер борборунун 5-филиалынын башкы дарыгери телефон чалып чакырды. Барсам келинчегимдин анализдеринин жыйынтыктарын карап отуруптур. Көрсө, башында эле начар чыккан экен. Муну дарыгери Минавар Арзиева эртерээк айтканда дарылап, мындай абалда калмак эмес экенбиз. Ал аялдын өзүнө жолугуп, «бизден башкаларды да ушундай абалга салбаӊыз, мен арызданбайын, өзүӊүз жумушуӊуздан кетиӊиз» десем, «колуӊдан келгенин кыл» деп кыйкырды. Аны жумуштан кетирейин деген деле ниетим жок, бирок анын өз ишин тиешелүү деӊгээлде билбеген дарыгер экенин көптөр айтышты. Анын үстүнөн Саламаттыкты сактоо министрлигине арызданганбыз, жыйынтыгы кандай болду билбейм.
Жашоодо керек болчу эӊ негизги органдарын жоготкон келинчегимди таштап бул жашоо менен кош айтышкым келбейт. Ошондуктан мен да өмүрүм үчүн күрөшө баштадым. Түрк дарыгерлеринин «бооруӊ бир жыл жашаганга жетет, андан кийин келсеӊ бооруӊду алып салып, башка боордун 30 пайыз бөлүгүн салабыз» деп айткандары эсиме түштү. Бирок ал үчүн 80 миӊ доллар керек дешкен. Досторумдун, жакын санаалаш, тууган-уруктарымдын жардамы менен ал акча чогултулуп жатат.

«КЕЛИН ООР АБАЛДА КЕЛГЕН»
Мехригүл айымдын мынчалык кыйналуусуна эмне себеп болгон? Ал кандай ооруга чалдыкканы туурасында Ош шаардык төрөтканасынын башкы дарыгери Мырза Стамбеков айтып берди.
– Эгерде аялдын ар кандай оорулары болсо ал эки кат болгондо ал оорулар кайрадан кабылданат. Бул оору преэклампсия деп аталат. Мехригүл Саитовада да ошол оорунун белгилери пайда болгон. Заарасы азайып, кан басымы көтөрүлүп, эӊ керектүү органдарга коркунуч туудургандыктан, дарыгерлер талкуулап анан эрте төрөтүүнү чечтик. Бирок операция аркылуу эмес, толгоо келтирүүчү укол сайып төрөттүк. Төрөттөн кийин жатындан көп кан кетип, бөйрөк иштебей, шлактар көбөйүп, заара чыкпай калды.
Ош облустук ооруканасындагы гемодиализ аппаратынан канын бир апта тазалаттык. Ага да болбой кан кете бергендиктен жатынын алып салууга аргасыз болдук. Келиндин өмүрүн сактап калуучу акыркы мүмкүнчүлүгүбүз ошол болду. Бөйрөк иштебей калганда организмде шлактар, уулар көбөйүп кетет. Ал уулар дененин башка органдарына да таасир этет. Ошондон улам көз көрбөй же кулак укпай калышы мүмкүн. Саитованын кулагы укпай калганынын себеби да ошондон.

«МЕНИН КАБЫЛ АЛУУМДА ЭКИ ИРЕТ ГАНА БОЛГОН»
Мехригүл Саитованы кош бойлуу кезинде караган дарыгер Минавар Арзиева:
– Мехригүл Саитова 2014-жыл­дын июнь айында 8 жумалык боюнда кезинде каттоого турган. «Мурда бооруӊ же бөйрөгүӊ ооруп дарыландыӊ беле?» десем «жок» деген. Эки жолу мага кабыл алууга келген. Кийин мен эмгек өргүүсүнө чыгып, аны башка кесиптешим караган. Ошондо УЗИге түшкөндө эгиз дешкен экен. Жашында боор, бөйрөгүнөн ооруган болсо, кош бойлуулуктун экинчи жарымында ал оорулар козголуп, күчөйт. Бул келин да ушундай болду. Аймактык дарыгерлер кеӊеши тарабынан бул иш каралып, мага сөгүш берилген.
Каарманыбыз Исманалы Муратов Тажикстандын жалаӊ кыргыздар жашаган Жерге-Тал районунун Сары-Кенже айылында туулган кыргыз жигити. Кыргызстанга 2007-жылы келип окуп, үй алып, 2013-жылы ата-эне, бир туугандарын көчүрүп келген. Кыргыз тил, адабияты боюнча жогорку билимге ээ болуп, журналистика тармагында эмгектенип келет. Кесиптешибизге ден соолук, үй-бүлөлүк бакыт каалайбыз.

Уулбү Каныбекова
koom@super.kg