ЭШЕК ЭТИ МУСУЛМАНДАРДА НЕГЕ ЖЕЛБЕЙТ?
Чубак Жалилов, диний аалым:
– Эшектин этинин желбей турганы боюнча хадистерде айтылат. Мусулмандар Мединанын түндүгүндөгү Хайбар (азыр Сауд Арабиясындагы оазис) кыштагындагы жөөттөр (иудейлер) менен согушууда (628-жыл) ачка калат. Ал күн жана түн хадисте Хайбар күнү, Хайбар түнү деп айтылат. Ачка калган мусулмандар эшектерди союшат. Эт кайнаган учурда пайгамбардын жарчысы келип: «Казандарды көмкөрүп төккүлө. Анткени пайгамбар эшек этин жегенге тыюу салып, жылкы этин жегенге уруксат берди» дейт. Мусулмандарда эшек этин жебөө ошондон калган.
Качан гана мусулмандар чөлдө, тоо-ташта тамак-ашсыз калып, эшектин этин жеп жан сактоо зарылчылыгы жаралса гана жегенге болот. Бирок эшектин эти адамдын денесинен 40 күндө араӊ чыгып тазаланат. Эшек этин билбей жеп алуу кечиримдүү.

ӨӉҮ КАРАЛЖЫН, ТАРАМЫШТУУ, КАҢЫРСЫГАН ЖЫТЫ БАР
Мусулмандар эшек этин жебегени менен аны кытайлар, корейлер, комилер (Орусиядагы Коми Республикасынын жашоочулары) жана Африка менен Американын айрым жерлериндеги түпкү элдер, ошондой эле Бельгия, Францияда тамак-ашка колдонору тууралуу маалыматтар бар.
Маалыматтарда эшектин эти тарамыштуу келип, каралжын өӊдө жана каңырсыган жытка ээ. Бирок холестерин көп. Катуураак бышырып койгондо резинкадай катуу болуп калат. Кытай, корейлер каңырсыган жытын кетирүү үчүн көбүнчө уксус, шарап, татымалдарды кошуп маринаддашат. Сууга бышырарда бир нече ирет чайкап туруп, 3-3,5 саат жай отто лавр жалбырагын же башка татымалдарды салып бышырышат. Ошондо эти жумшак жана таттуу болуп чыга келет. Эшек оору түрлөрү менен көп оорубагандыктан, ага антибиотик сайылбайт. Эти ошон үчүн да бааланат. Испанияда иши адал, өзү арам бул жандыктын этинен чоризо, ал эми италиянын Верона аймагында салями колбасасын даярдашат. Веронада эти сатылчу базарлар да бар деп жазылат.
Эшектин сүтүн дарылыкка (өзгөчө көк жөтөлгө) Орто Азияда да колдонору илгертен маалым. Эти желбейт делген мусулман өлкөлөрдө да, мисалы, Азербайжанда, Өзбекстанда этин сатып кармалгандар болгон.

Канымжан Усупбекова
kenesh@super.kg