«Эгер мектепте окуп жүргөн кезимде сабактардын дээрлик баары жашоодо кереги тиерин билгенимде абдан жакшы окумак экенмин»,- дейт Кыргызстандын Малайзиядагы элчиси Кылычбек Султанов. Аталган элчилик мекенибиздеги мектеп окуучуларынын арасында «Мен кыргыз жеримдин гүлдөп-өсүшүн каалайм» деген темада дил баяндар сынагын жарыялады. Мындай идея кандайча жаралып калды, максаты эмнеде экенин сурап, элчи мырзага кайрылдык.

– Кылычбек мырза, сынакты уюштуруу идеясы кантип жаралды?
– Өзүӊүздөр билгендей, гезит-журналдар же башка жалпыга маалымдоо каражаттары көптөгөн сынактарды өткөрүп келишет. Мисалы, сулуулар сынагы, ырчылар сынагы сыяктуу. Көптөн бери мүмкүнчүлүк таап, мектеп окуучуларын да кызыктыруучу сынак уюштурсам деген оюмда бар болчу. Анан жыл бою жай мезгили болгон экзотикалык өлкөдө иштеп, жашап жатып Айтматовдун «Эрте келген турналарындагы» Султанмуратка окшоп мектепте окуган сабактарымды эстедим. Эгерде ошол сабактардын жашоомдо кереги тиерин билсем, мектепте отличник болгонума карабай андан да кызыгуу менен окумакмын деген ойго келдим. Мектепте окуп жүргөн кезибизде чынында көптөгөн сабактардын келечекте канчалык пайдасы тиерин жакшы биле бербейбиз да. Окуучулар дүйнө жүзүнүн канчалык кызыктуу экенин билишсе, мектептеги түрдүү сабактарды жакшылап түшүнүүгө, өздөштүрүп окууга, үйрөнүүгө шыктануусу күчөйт эле.
– Демек, окуучуларды билим алууга шыктандырууну максат кылып жатыптырсыз да. Сынактын шарттарында 12ден 15 жашка чейинки балдар деп көрсөтүлдү. Эмнеликтен ушул курак тандалып алынды?
– Бул курак балдардын акыл-эси жетилип, келечекке көз жүгүртө баштаган маалы. Мына ушундай жаштагы балдардын дүйнө таанымын кеӊейтүүгө шарт түзгүм келет. Жеӊүүчүлөргө дүйнө жүзүнүн өзгөчөлүгүн: климатын, жаратылышын, өсүмдүктөрүн, маданиятын, тилин, адамдарынын өӊ-түстөрүн, мамлекеттердин өнүгүү деӊгээлдерин, деӊизди, океанды, аралды, түркүн жаныбарларды өз көздөрү менен менен көрүп-билгенге шарт түзүлөт. Бул нерселер, кызыктар, таасирлер окуучуларды билимге умтултат, шыктандырат. Демек, алар мындай мүмкүнчүлүктөн кийин келечекте мыкты ийгиликтерге жетишиши мүмкүн.
Ошондой эле алар өздөрүнүн мектебиндеги, классындагы окуучулар менен көргөн-билгендерин бөлүшүп, алардын да билимин, дүйнө таануусун кеӊейтүүгө себепкер боло
алышат.
– Эмне үчүн ар бир ЖМКга бирден аймак бөлдүӊүздөр?
– Тилекке каршы, билим берүү деӊгээли, билим алуу мүмкүнчүлүгү өлкөбүздүн ар башка аймагында ар башка деӊгээлде. Ошол өзгөчөлүккө карабай өлкөбүздүн ар бир аймагынан жеӊүүчү чыкса деп ойлодум. Ошондон улам жети облустан жана негизги эки шаардан жеӊүүчүлөрдү кантип аныктоо керек деген тапшырма пайда болду. Бул тапшырманы чечүүнүн бир жолу катары Кыргызстандагы алдыӊкы 9 ЖМКны өнөктөш кылуу жолун тандап алдым. 9 маалымат булагы Кыргызстандагы 7 облусту жана Ош менен Бишкек шаарларын бөлүшүп алышты. Эми ошол аймактар боюнча дил баяндарды кабыл алышып, редакциялык кеӊеште жеӊүүчүлөрдү аныкташат. Ошентип 9 жеӊүүчү тандалат.

Мирлан Өмүралиев
koom@super.kg