17 жашар боз улан үйдө ата-энесинин жоктугунан пайдаланып жаӊы жылдык отуруш уюштурууну чечкен. Классташтарын чакырып, дасторкон үстүндө отурушканда жаӊжал чыгып, балдар бычакташууга чейин барып, натыйжада 1 окуучу каза тапты.

«ОКУУЧУЛАР МАС БОЛУП МУШТАША КЕТИШКЕН»
Окуя боюнча Ош ОИИББинин маалымат кызматынан Жанна Сатарбаева буларды билдирди:
– Окуя 2015-жылдын 29-декабрынан 30уна караган түнү болгон. Тергөөнүн жүрүшүндө белгилүү болгондой, Алай районунун Жошолу айыл өкмөтүнө караштуу Үч-Чат айылынын Аюу-Тапан участогунун тургуну Жантемир Матановдун үйүндө улуулар жоктугунан пайдаланып, анын уулу 1998-жылы туулган Байур Рыспаев классташтарын чакырып жаӊы жылдык отуруш уюштурган. Балдардын жаш курагы 16дан 19 жашка чейин. Көбү 11-класстын окуучулары.
Жошолу айыл округуна караштуу Жаӊы-Турмуш айылынын тургуну, Курманжан датка атындагы орто мектептин 11-классынын окуучусу Байазан Жылдызбек уулу менен Аюу-Тапан участогунун тургуну Эрдос Эркинбек уулу экөө урушуп кетишет. Тергөөдө белгилүү болгондой, Эрдос ашкана бычагы менен Байазандын жонуна 3 жана көкүрөгүнө 2 жолу сайып салган. Окуяга күбө болгон балдар коркуп кетишип, бири айдап келген Хонда Степвагон үлгүсүндөгү унаага жабырлануучуну салып, ооруканага алып барышкан. Байазан Жылдызбек уулунун бычактан көкүрөгүнө алган жараатынан улам 2,5 литрге жакын кан ички органдарына куюлуп кеткен. Ал ооруканага жетпей жолдон каза болгон.
Кылмышка шектелип жаткан 1998-жылы туулган Эрдос Эркинбек уулу Аюу-Тапан участогунда жашынып жаткан жеринен кармалды. Бул факт боюнча Кылмыш жана жаза кодексинин 97-беренеси (адам өлтүрүү) боюнча кылмыш иши козголуп, учурда тергөө амалдары жүрүп жатат. Шектүү Эрдос Эркинбек уулу «Байазан Жылдызбек уулу мас абалда балдарды уруп, жаӊжал чыгарган» деп көрсөтмө берүүдө.

«АЗЫР ДА БАЛАМ ӨЛГӨН ЖЕРДИ КУЧАКТАП ЫЙЛАП ОТУРАМ»
Маркум Байазандын апасы Айнура Узакбаева «баламды көзү жоктугунан пайдаланып каралап жатышат» дейт.
– Байазаным балдарымдын улуусу болчу. Ал 7-класс кезинде эле атасы каза болуп калган. 3 инисинин, жалгыз карындашынын жана менин таянар тообуз, ишенген адамыбыз болчу.
30-декабрда мектепте Байазандын жаӊы жылдык кечеси болмок. Ошого даярданып жатсак үйгө балдар келип калышты. «Бир жакка барып келейин, бат эле келем» деди. Жибербей коёюн десем, балдар шаштырып туруп алышты. Өзү да шаша тамагын ичип, жөнөп кеткен. Көрсө, коӊшу айылдагы Байур деген баланын үйүнө отурушка алып кетишиптир. Анын ата-энеси Орусияда болгондуктан, кызына акча салып, «азык-түлүк алып Байурдун отурушун өткөрүп берип кой» дешиптир. Ошол жерде болжол менен 15-16дай бала болгон экен.
Түнкү саат 2ге чейин күттүм, келген жок, таӊ аткыча кирпик каккан жокмун. Эртеӊ менен кара көзүмдү кашайтып суук кабар алып келишпедиби. Баламды азыр өлүп калганынан пайдаланып, көзү жок деп каралап жатышат. «Ал өзү тийишкен, ошол жердеги балдардын баарын сабаган, тепкилеген, жалгыз ошол мас болчу...» деп. Эмне, менин балам жалгыз бекинип алып ичип, анан сыртка чыгып ошончо баланы сабагыдай жинди болуптурбу?!
Байазанды сайган Эрдос деген бала уулум өлүп калганын көрүп коркуп, өзүн-өзү өлтүрөм деп чуу салып, калган балдардын баары ошону кармайбыз деп жүрүп менин балама көӊүл бурулбай калыптыр. Көп кан жоготуп жолдон каза болуптур.
Азыр да анын каза болгон жерин кучактап ыйлап отурам. Күн сайын кайненемдин кармаганына болбой ушул жерге бир нече чакырым басып келип бой урам, ыйлайм, боздойм. Таянар тоомду жоготуп, кан жутуп калам деп ойлогон эмесмин. Эми бизди ким багат? Чарбабызды ким моюнуна алат? Анын ашыкча басып, тентек кылып көчө таптап жүргөнгө убактысы да жок болчу.

«БУЛ – КЫРСЫК, БАЛДАР ЖАШТЫК КЫЛЫШТЫ»
Кылмышка шектелип жаткан 17 жаштагы Эрдос Эркинбек уулунун атасы Эркин Маканов «уулум жоош, жакшы окуган бала. Ал ачуулуу абалда ушуга барды го деп жатам» дейт.
– Уулум Алай районуна караштуу Гүлчө айылындагы №67-кесиптик лицейде окуйт. Аны 9-классты бүткөн соӊ эрте кесипке ээ болсун деп ошол жакка окуткам. Бул кырсыкка кандайча кабылып калды билбейм. Анын отурушка кеткенин деле билген эмеспиз. Азыр балам менен сүйлөштүрбөй жатышат, убактылуу кармоочу жайда отурат. Аны менен чогуу отурушта отурган башка балдар менен да байланыша албай жатам. Баарын «көрсөтмө бересиӊер» деп милиция кызматкерлери алып кетишиптир.
Райондон жактоочу жалдадык. Мектеп жашындагы балдарга кандай мамиле жасап жатышат билбейм. Кандай болгон күндө да мыйзамдын негизинде чечилет да. Биз каза болгон баланын үй-бүлөсүнө көӊүл айтып, азыр ошол иштер менен алек болуп жатабыз. Кырсык болуп кетти, балдар жаштык кылышты.

«МЫЙЗАМ АЛДЫНДА ЖООП БЕРҮҮГӨ МИЛДЕТТҮҮ»
«Ата-энесин катыштырбай мектеп жашындагы балдардын үстүнөн тергөө иштерин жүргүзүү мыйзамдуубу?» деген суроо менен НАСА юридикалык компаниясынын юристи Нурбек Абдалиевге кайрылдык:
– Адам 14 жашка чыккандан кийин мыйзамга баш ийип, жасаган кылмышы үчүн жооп берүүгө милдеттүү. Бирок тергөөчү аны жактоочусу жок суракка албашы керек. Өспүрүмдүн ата-энеси тергөө иштерине катышууну каалап жатса, бул ишти карап жаткан тергөөчүгө арыз менен кайрылса болот. Бул жерде оор кылмыш болгондуктан кылмышы далилденсе, 17 жашка чыккан өспүрүм чоӊ кишидей эле жазасын алат.

«ОКУЯ ОКУУ ПРОЦЕССИ УЧУРУНДА БОЛГОН ЭМЕС»
«Билим берүү жана илим министрлиги мектеп окуучуларынын жаӊы жылдык отуруш уюштурууларына тыюу салганбы? Эгер бул тууралуу тиешелүү токтомдор кабыл алынган болсо, эмне үчүн мугалимдер тарабынан көзөмөлдөнбөйт?» деген сурообузга министрликтин басма сөз кызматынан төмөнкүдөй жооп болду:
– 2015-жылдын август айынан тарта күчүнө кирген токтом боюнча өспүрүмдөр түнкү саат 22:00дөн таӊкы саат 06:00гө чейинки убакытта көзөмөлсүз жүрбөшү керек. Ал эми жогорудагы окуя окуу процесси учурунда эмес, окуудан сырткаркы убакта болгон. Ал учурда балдардын жүрүм-турумуна ата-энелери жоопкер. Ошол себептен жаӊжалга аралашкан балдар билим алган мектептин жетекчилигин окуяга байлап жазалоо же иштен айдоо негизсиз.
Кырсыкты кайдан деп болбойт. Кечээ эле бир үйдүн жүгүн моюнуна алып, эрезеге жетип калган бала бүгүн минтип каза болуп калды. Кылмыштуулук күчөп турган маалда ата-энелер балдарына сак болуп, катуу көзөмөлдөшсө дейт элек.

Гүлжан Асанкожоева
koom@super.kg