Тай бокс, муай тай боюнча дүйнө жүзүнүн эки жолку чемпиону Шахриза Халилованын аты учурда дүңгүрөй баштады. "Кыздарга, айрыкча мусулман кыздарына ылайыксыз сезилген спорттун бул түрүнө өмүрүмдү арноо жеке чечимим жана өз каалоом",- дейт бүгүнкү каарманым. Юрист болууну эңсеген кыз кандайча мушкер кыздардын атаманына айланды?

Аты-жөнү – Халилова Шахриза Азимжановна
Туулган жери – Бишкек шаары
Туулган жылы, күнү – 1992-жыл, 17-март
Улуту – Уйгур
Жетишкендиктери – Кикбоксинг, тай бокс, кармашып мушташуу боюнча Эл аралык класстагы спорт чебери. Кикбоксинг боюнча Дүйнө кубогунун ээси. Тай бокс боюнча профессионалдар жана спорт сүйүүчүлөр арасында дүйнөнүн эки жолку чемпиону. Кармашып мушташуу боюнча Дүйнө чемпиондугунда күмүш медаль тагынган. Тай бокс, кикбоксинг, бокс жана кармашып мушташуу боюнча Кыргызстандын бир нече жолку чемпиону.

– Салам, Шахриза! Мушташуу, тебишүү адатта кыздарга ылайыксыздай туюлат. Спорттун мушташ түрүнө кандайча келип калдыңыз?
– Жөн эле спортко эмес, болгондо да спорттун кыздарга ылайыксыздай көрүнгөн кикбоксинг, муай тай, тай бокс, бокско өмүрүмдү, ден-соолугумду арноо менин жеке чечимим, каалоом. Ата-энем, жакындарым алгач бул идеямды угушканда жактырышкан эмес. Туура айтасыз, кыздардын мушташуусу биздин менталитетке туура келбейт. Анткени спорттун бул түрү чынында оор жана жаракат алуу менен коштолот. Ошого карабай 12 жылдан бери рингде жүрөм. Ринг мен үчүн деп билем.
Ата-энем профессионал спортчулар болбогону менен, дени сак жашоо үчүн дайыма спорт менен байланышта жүрүшөт. Алардын жанында жүрүп, менде спортко, бокско кызыгуу пайда болгон.

– Жакында тай бокс боюнча Дүйнөлүк чемпиондукта 2 алтын медаль тагындыңыз, ошол туурасында айтып берсеңиз...
– 12-24-мартта Бангкок шаарында өткөн 13-дүйнөлүк чемпиондукта 53 килограмм салмакка чейин профессионал жана сүйүүчүлөр арасында тай бокс боюнча жеңишке жетиштим. Бул жеңишиме абдан сүйүндүм, мен үчүн чоң тажрыйба болду. Чынында мага ишенгендер да, ишенбегендер да болгон. Барып келүүгө кетчү каражатты өзүм таптым. Чемпиондукка даярданып жатканымды билгендердин айрымдары менин жеңишке жетериме көздөрү жетип колдоо көрсөтүштү, аларга рахмат.

– Жеңишке жетиш үчүн кандай формуланы колдоносуз?
– Жеңиштин өзгөчө формуласы бар деп айта албайм. Рингде ар түрдүү кырдаал жаралат. Жеңиш бирөөнүн көрсөтмөсү менен, өзүңдүн кадимки ыкмаңдын жардамы менен, капысынан да келиши мүмкүн. Рингде өзүң менен өзүң болосуң, эмне кылышты жалгыз чечесиң. Жеңишке жетиш үчүн күчтүү эрк, катаал мүнөз, максат жана ишеним болуш керек.

– Мүнөзүңүздү катаал деп билсек болобу?
– Ооба, өтө катаалмын, бирок ал мүнөзүмдү рингде гана пайдаланам. Тийген соккунун оорусуна чыдоо мен үчүн кадимки көрүнүш. Рингдеги максатым – каршылашымдын азыгына эмес, жырткычка айлануу.
Жашоодо болсо ачык, шайыр адаммын. Жакшы тааныштарымдын арасында менден өткөн тамашакөй жок. Ошол эле учурда үйдөн чыкпаган, шаан-шөкөткө жок адаммын. Машыгуу, мелдештерди эске албаганда үй иштери менен алектенгенди, бийлегенди жактырам. 4 жашымдан бери чыгыш бийин бийлейм. Мага окшогон боксчу кыздарды бий аялдык назиктиктен алыстатпай турат.

– Көчөдө муштум колдонгон учур болобу?
– Мектепте, колледжде окуп жүргөндө мушташкам. Анда кыздар өздөрү тийишишкен. Көчөдө мушташканда рингдегидей эле катуу уруп коюшум мүмкүн, ошондуктан мушташуудан качам. Анын үстүнө юрист катары анын арты эмне менен бүтөрүн жакшы билем. Ошол себептен мени канчалык таарынтышпасын, колумду көтөргүм келбейт. Өздөрү тийишип мушташкысы келген тарбиясыз кыздар да бар. Андайлар бир күнү мага окшогондорго кабылып эстерине келишет.

– ИИМ академиясын аяктаган экенсиз, эмнеге орган кызматкери болууну кааладыңыз?
– 9-классты аяктаган соң Улуттук университеттин алдындагы юридикалык колледжге тапшырып, аны бүтүрдүм. Юридикалык орто билимимди жогорулатуу үчүн ИИМ академиясына тапшыргам. Чынында ал учурда орган кызматкери болом деген оюм жок болчу. Академиянын студенти болгон соң кармашып мушташуу боюнча курама командага кирдим. Азырынча машыгуу залдарынын биринде машыктыруучу болуп иштеп жатканым менен, келечекте күч структурасында иштегим келет.

– «Тамашоудо» калыстар тобунун мүчөсү болдуңуз, юморду кандай кабыл аласыз? Кыргыз тилин жакшы билесизби?
– Юморду түшүнөм. «Тамашоу» долбоору абдан жакты. Бирок тамашаларды жакшы түшүнө албай, бир аз кыйналдым. Кыргыз тилин үйрөнүшүмө ИИМ академиясынын мугалимдери жардам берген. Түшүнгөнүм менен, сүйлөй келгенде сөздүк кампам азайып отуруп калам.

– Боксчу кызды жандаган жигит туурасында сурагым келип жатат...
– Жашоомдун 80 пайызын спорт ээлегендиктен жеке жашоомо убакыт жок.

Сүйүн Кулматова
sport@super.kg