“Туңгуюк” тасмасындагы торпок жетелеген Алтынайды баарыбыз эле таанысак керек. Ошол болтойгон кыз бүгүн керилген сулуу болуп, кыргыздын салттуу музыкаcын таанытып келет. Анда азыркынын Мыскалы атыккан Гүлнур Асанованын жан дүйнөсүнө чогуу саякатка баралы.

МЕН ЖӨНҮНДӨ...

• Туулган жылым – 1988-жыл, 20-январь
• Туулган жерим – Аксы району, Кербен шаарчасы
• Боюм – 168 сантиметр
• Салмагым – 50 килограмм
• Параметрим – 82-60-90
• Тажабай көргөн тасмаларым – “Ак кеме” жана “Уркуя”
• Кумирим – Таттыбүбү Турсунбаева
• Баалаган саясатчым – Мелис Эшимканов
• Жетишкендиктерим – «Улуу Жибек Жолу» (2008), «Нооруз-2010», «Нооруз-2011» эл аралык фестивалдарынын лауреаты, Маданияттын мыкты кызматкери (2009) жана башка сыйлыктар.

– Гүлнур, кош келипсиң. Кепти сенин секелек кезиңден баштасак...
– Балалыгым Аксы районунун Кербен шаарчасында өткөн. Кийин жашоо шартыбызга карап Таш-Көмүр шаарына көчүп келип, ошол жерден мектеп босогосун аттадым. Апам “кичинеңде аябай тентек болчусуң. Эшиктен боз ала чаң болуп жетип келчүсүң” деп жоруктарымды айтып күлүп калат. Чындыгында, кыздай болуп куурчакты алдейлеп ойногонум эсимде жок. Үйдүн астына төгүлгөн бир машина топурак бар болчу, балдарга кошулуп машина ойногон күндөрүм азыр да көз алдыма тартылат. Үй-бүлөдө 3 бир тууганбыз. Менден улуу байкем жана эжем бар. Эжем мамлекеттик кызматта иштейт. Байкем чакан бизнеси менен алектенет. Апам небере эркелетип үйдө. Атамдын башка үй-бүлөсү бар. Бизден кабар алып турат.
– Билишимче, элге алгач Гүлнур эмес, Алтынай деген ысым менен таанылдың...
– Туура. Негизи, мен кино дүйнөсүндө 6 жашымдан бери жашап келем. Алгач таякем Темираалы Маймашевдин “Карагул ботом” тасмасында Карагулдун, 5-классымда болсо “Туңгуюк”, андан кийин “Күзгү жалбырак” тасмаларында Алтынайдын образдарын жараткам. Таякеме абдан ыраазымын. Көрөгөчтүк менен талантымды байкап, эл алдына алып чыгып тааныта алды.
– Көп адамдардан “тасмада Гүлнур өз жашоосун ойногон” деп угуп калам...
– Жок, андай эмес. Жашоомдо өзүмдү бактылуумун деп эсептейм, жакындарым жанымда. Элден кем калбай да, ашпай да жетиштүү жашоодо жашап келем. Кудай ушунумду кут кылсын. Чынында, Алтынайдын образын ийине жеткире аткаруу үчүн аябай аракеттенгем. Ошондон уламбы, азыркыга чейин трагедиялуу ролдорго сунуштар көп түшөт. Кээде кебетем кайгылуу образга жарашат окшойт деп ойлонуп кетем. Мындай ролдорду аткаруу мен үчүн кыйын деле эмес. Болгону, ошол кыздын оор тагдырын, башынан кандай кыйынчылык өтүп жатканын элестетип, образга кирип кетем. “Туңгуюкта” ыйлаган жерим бар го, ошол жерине келгенде тартуучу топ толтура пиязды аарчып даярдап алышыптыр. Анысы жок эле аткарсам, аябай таң калышкан.
– Акыркы убакта комузда кол ойнотуп, кашты серпип ырдай да баштадың...
– Элден «эмнеге актриса болуп туруп театралдык факультетке эмес, салттуу музыкага тапшырдың?» деген суроону көп угам. Ырчылыкты тандап алышыма апам менен устатым Роза Аманова түрткү болгон. Апамдын жашында ырчы болом деген тилеги орундалбай калган экен. Мектепте окуп жүргөнүмдө «кызым, комузда кол ойнотуп ырдасаң жакшы болот эле» деп көп айтып, комуз да сатып берген. Анысын бир-эки жолу кылдыратып таштап койгон элем. Кийин Курманбек баатырдын 500 жылдыгында ошол комузумду чертип дастан айтып, 2-орунду алгам. Ошондон кийин комуз менен ырдоого ыктап, Мыскал Өмүрканова, Каныкей Эралиевадай ырчы болсом деп кыялдана баштадым. Мектепти аяктагандан кийин Искусство институтунун театралдык бөлүмүнө тапшырганы баргам. Коридордон Сагынаалы Субаналиевич агай, азыркы ректорубуз капысынан жолугуп, “ырдайсыңбы?” деп калды. Ошондо апамдын сунушу эсиме келип, “ооба” деп токтолбостон жооп бердим. Ошентип, агай мени Роза Аманованын колуна тапшырды. Роза эженин салттуу музыканы терең түшүндүрүүсүнөн болсо керек, музыкага болгон кызыгуум ого бетер артты. Бул кесипти тандап алганыма өкүнбөйм.
– Жакында эле океандын ары жагына барып кыргыздын салттуу музыкасын таанытып келдиң. Чет жерде жүрүп эмнеге сүйүндүң да, эмнеге өкүндүң?
– Түркиянын “Түрксой” коомунун чакыруусу менен Стамбул, Анкара шаарларында өткөн “Нооруз-2011” эл аралык фестивалына Роза Аманова, Дилшат Кангелдиева эжелер жана “Арууке” бий тобу, “Акак” комузчулар ансамбли катышып келдик. Фестивалдын гала-концерти АКШнын Нью-Йорк шаарында болду. Андан кийин Бостондо, Вашингтондо да өнөрлөрүбүздү тартууладык. Кичинемден бери эңсеген Ниагара шаркыратмасында болдум, сүрөткө түштүм дегендей. Ал эми өкүнгөнүм, бара жатканыбызда демөөрчү издеп канча жерге кайрылып, оңдуу жооп ала алган жокпуз. Дагы жакшы, салттуу музыканы түшүнгөн инсандардан уучубуз куру эмес экен. Мелис Эшимканов, Алтынбек Сулайманов, Нурлан Сулайманов сыяктуу саясатчыларыбыздын көмөгү менен бардык. Учурдан пайдаланып аларга ыраазычылык билдирип кетким келет. Дагы бир өкүнгөнүм, мына-мына сахнага чыгам деп турганымда Роза эже экөөбүздүн ортобузду кара мышык аралап, түшүнбөстүктөр болуп кетти. Анын баарын айтуунун кажети деле жок болсо керек. Эже жаныбызда жүргөн адамдардын сөзүнө ишенип жаман сөздөрдү айтып, жүрөгүмдү оорутту. Убакыт баарын дарылайт. Бүгүн болбосо эртең Роза эже кимдин кандай экенин билет деп ойлойм. Келгенден бери сүйлөшө да элекпиз.
– Жаш, сулуу селкилерге кимдер гана кызыкпайт, кимдер гана көз артпайт?! Акыркы убакта сени мансаптуу чиновниктер менен байланыштырып жүрүшөт...
– Сурооңуздун төркүнүн түшүндүм. Мен чет жерде жүргөнүмдө “Курманбек Бакиев менен жакшы экен. Анын арты менен жер кыдырып келген” деген ушак-кептер тарап кетиптир. “Кулак укса, курсак кайнайт” дегендей, угуп алып аябай жүрөгүм ооруду. “Душманыңды алыстан издебе” деген кеп бар эмеспи. Ушакты эл чыгарбайт. Бул жанымда жүргөн эле адамдардын токуган жомогу. Ким чыгарганын да билем. Чындыгында, Курманбек Салиевич акыркы жылдары жаш таланттарга, спортчуларга, ардагерлерге, опера ырчыларына колдоо көрсөтүп, ал тургай квартира берип келгени баарыбызга эле маалым. Саясий ишмердигинен жаңылса жаңылгандыр, бирок жасаган жакшы иштерин да унутпасак. Ал улуттук да, классикалык да музыканы уга алган адам болчу. Кайсы өлкө болбосун мамлекеттик деңгээлдеги иш-чараларга салттуу музыкасын алып чыгат эмеспи. Андан да кызыгы, эжем экөөбүздүн маңдай терибиз менен алган үйдү, машинаны Нариман Түлеев алып берген деп жазышты. Ушунун баарын угуп жаман болдум. Анан өзүмө-өзүм “ит үрө берет, кербен жүрө берет” деп кеңеш берип, ушунун негизинде жашап келе жатам.
– Балким, турмушка чыгып кетсең бул ушактардын арты тыйылар. Качан турмуш жолуна аттанайын деп турасың?
– Турмушкабы? Аябай арзышкан, ушуга сөзсүз турмушка чыгам деген адамым деле жок. Жылуу мамиледе, кандай десем, жакын дос болуп жүргөн адамым бар. Негизинен, мага айылдык болобу, шаардык болобу чечкиндүү жигиттер жагат.
– “Турсунбай Бакир уулу Гүлнурду жетелеп жүрөт, жээнине алып берет экен” деп жүрүштү эле...
– Ооба, Турсунбай агайдын жээни менен сүйлөшүп жүрчүмүн. Агай да келин балам деп көп айтчу. Кызганычтан улам жээни экөөбүз таарынышып кеттик. Азыр ал бир үй-бүлөнүн кожоюну. Мыкты жигит. Ага үй-бүлөлүк бакыт каалайм. Турсунбай агай азыркы тапта деле мени колдоочу жерден колдоп келет. Кээде чогуу бильярд ойноп калабыз.
– Азыркы ырчылар эки ыр ырдап чыгып эле жеке концертин берип жатышпайбы. Сен качан коёсуң?
– Мага азырынча эрте. Дагы 2-3 жылдан кийин, репертуарымды кеңейтип алып койсом деген ойдомун. Жакында 20дан ашык ыр камтылган жыйнагымды чыгардым. Анда обону да, сөзү да өзүмө таандык бир ырым бар.
– Элибиздин жан дүйнөсүн музыка менен байытып жүрө бер.

Жылмайып коюңуз!

Роза Амановага шакирттеринин бири чуркап келип:
– Эже, эртеңки концертти сөзсүз башка күнгө жылдырышыбыз керек!..
– Анчалык эмне болуп кетти?!
– Гүлнур ооруп калса керек. Күзгүгө каранып алып “мен жылдызмын, мен Мыскал Өмүркановамын” деп сүйлөнүп жатат го,- дептир.

Дамира Арстанова
star@super.kg