Чолпон аттуу кыргыз кызы менен Түркия жараны Гюнеш Йылмаздын ортосундагы чыр митингдерге өсүп жетти. Муну «Бета Сторес» соода түйүндөрүнүн башкы директору «эки кызматкердин гана ортосундагы чыр» десе, коомдук уюмдар «түрк ишкери бизди мародёр катары көрсөтүүдө» дешүүдө.

ЭСКЕ САЛСАК...
“Супер-Инфонун” 3-июнда чыккан №448-санында “Кыргыз кызы түрк жигитинен кордук көрүүдө” деген макала жарык көргөн. Анда «Бета Сторес-3» дүкөнүндө технолог болуп иштеген Гюнеш Йылмаз аттуу түрк жигити Чолпон Орузбаева деген сатуучу кызды сабаганы тууралуу жазган элек. Жабырлануучунун “...Гюнеш Йылмаз келип урушуп кирди. Анын ою боюнча, мен эскирип кеткен баклаваны сатышым керек экен. “Эски товарларды сата албасаң, жогол бул жерден” деп коркута баштады...” деп айткандары жарыяланган.
Мына ошол баклавадан чыккан чырда Чолпон тепки жеп, ага операция жасалган. Өкүнүчтүүсү, Гюнеш Йылмазды милиция кызматкерлери камакка алышканы менен, 22 күндөн кийин ал Бишкек шаардык соту тарабынан үй камагына бошотулат. Эми ал дайынсыз, жазасын албай жүрөт. Бул өз кезегинде коомчулуктун нааразычылыгын жаратып, сот адилетсиз болуп жаткан чакта “Чолпондун намысын коргойбуз” деген коомдук уюмдар четтен чыгып, митингдер уюштурулууда.

“ЖЕКЕ ЧЫР УЛУТ АРАЛЫК ЧЫРГА АЙЛАНБАСА”
18-июнда “Бета Сторес” соода түйүндөрүнүн башкы директору Салих Эрдогду журналисттерди чакырып маалымат жыйынын өткөрдү. Анда ал: “Чолпон Орузбаева менен Гюнеш Йылмаздын ортосундагы болгон окуя боюнча кылмыш иши козголуп, тергөө жүрүп жатканына байланыштуу комментарий берүү туура эмес эле. Бирок 18-июнда “Бета Сторесте” өткөн митингден кийин расмий билдирүү жасоого аргасыз болдук”,- деди.
Билдирүүдөн үзүндү келтирсек: “Биз болгон окуянын негизинде ич ара кызматтык иликтөө жүргүзүп, технолог Гюнеш Йылмаз, ун азыктарын бышыруучу бөлүмдүн башчысы жана “Бета Сторес-3” супермаркетинин директору кызматтарынан алынышты. Биз үчүн бардык кызматкерлер бирдей. Алар кыргыз же түрк экенинен мурун, эң оболу, биздин кызматкерлер. Күнөөлүүлөр КРнын мыйзамдарына ылайык жазасын алышы керек. Тилекке каршы, учурда бир катар ММКларда ушул окуяга байланыштуу биздин дүкөндүн дарегине түрдүү жагымсыз маалыматтар айтылууда.
Кандайдыр бир күчтөр эки кызматкердин ортосундагы чырды эки улуттун ортосундагы чырга айландырууга аракет жасашууда. Алсак, 18-июнда “Бета Сторес” супермаркетинин алдында кайсы бир жаштар уюму дүкөндүн иштөөсүн токтотууну талап кылган митинг өткөрүштү. Улутчулдук ураандар жаңырып, Түркиянын туусу айрылды. Агрессивдүү маанайдагы топ супермаркетти талап-тоноо максатында ичине кирүүгө аракет жасады. Бирок коопсуздук кызматкерлер тарабынан андайга жол берилбеди. Жеке чыр улут аралык чырга өсүп жетишине жол берилбейт деп ишенебиз”.
Ушундай маанидеги кайрылуу КРнын Президентине, премьер-министри жана спикерине жолдонгон. Кошумчалап кетсек, Салих мырза митингчилер компенсация иретинде 50 миң доллар талап кылганын айтып өттү. Ошол күнү аталган ири дүкөндүн иши үзгүлтүккө учураган.

ТЕРГӨӨЧҮ АЙЫПТАЛУУЧУГА ПАСПОРТУН БЕРИП КОЙГОНБУ?
Учурда дайыны белгисиз болгон Гюнеш Йылмаздын үстүнөн арыз түшкөндө алгач Биринчи Май РИИБинин №7-шаардык милиция бөлүмүнө жеткирилген. Аталган бөлүмдүн жетекчиси Нурлан Сагыналиев бул тууралуу мындай дейт:
– Биз Гюнеш Йылмазды кармап, ага “ден соолукка атайылап оор залал келтирүү” деген берене боюнча иш козгогонбуз. Биринчи Май райондук соту Гюнеш Йылмазды 2 айга камакка алууга чечим чыгарган. СИЗОдо 22 күн жаткандан кийин шаардык сот аны үй камагына чыгарып койгон. Үй камагына чыгаруу чечими чыккан соң аны кармоого биздин укугубуз жок. Кээ бир маалымат каражаттарында “Гюнеш Йылмазга милиция кызматкерлери паспортун берип койгон” деп айтылып кетиптир, анын паспорту азыр деле тергөөчүдө.
Чын эле макала басууга кетерде тергөөчү Тимур Мажинов Йылмаздын паспортун алып келип, көчүрмөсүн калтырып кетти.

“МИТИНГДЕР ТУУРАЛУУ КАБАРЛАРДАН УКТУМ”
Белгилеп кетчү нерсе, акыркы жолу Чолпон менен байланышканыбызда ал: “Мен тууралуу сурагандардын эч кимисине дайынымды айтпай эле коюңуз. Чарчап бүттүм. Алар жардам бербей эле өз кызыкчылыктарын көздөшөт экен”,- деген эле. Бул макала даярдалып жатканда Чолпондун абалы, ага байланышкан митингдер жана кылмыш иликтөө тууралуу жабырлануучунун адвокаты, “Нурсат” адвокаттык-юридикалык компаниясынын жетекчиси Такен Молдакулов төмөнкүлөрдү билдирди:
– Учурда Чолпондун ден соолугу орто. Дагы дарылануусу керек. “Жардам берем” деп ар кандай уюмдардын, партиялардын өкүлдөрү кайрылышканы менен, иш жүзүндө эч ким жардам берген жок.
Коомдук уюмдардын Жогорку Соттун, “Бета Сторестин” алдына чыгып митинг уюштургандарды мен жаңылыктардан уктум. Митинг же дагы башка акцияларды уюштуруп ызы-чуу кылалы деген оюбуз жок. Сот адилет чечим чыгарып берсе деп гана турабыз. Буга чейин Чолпон “Бета Сторестин” жетекчилерине үч жолу кайрылган, бирок жетекчиликтен эч кимиси “жардам беребиз” деп айткан эмес. Азыркы тапта Чолпондун иши тергөөдө, Гюнеш Йылмаз качан кармалып, жазасын алат деп күтүп жатабыз.

ГЮНЕШ КАРМАЛГЫЧА “БЕТА СТОРЕС” ИШТЕБЕЙБИ?
Чолпондун укугун коргойбуз деп жүргөн жаштар кыймылдарынын бири – “Кыргыз Эл Баатырлары” кыймылынын лидери Аманбол Бабакулов төмөнкүлөрдү айтып берди:
– Митингди “Кыргыз Эл Баатырлары”, “Айкөл Ала-Тоо”, “Ак Шумкар Кут”, “Адилеттүүлүк”, “Жаңы күч”, Нарын облусунун жаштар кеңеши жана башка коомдук уюмдар биргелешип өткөргөнбүз. Чолпон биз уюштуруп жаткан акциядан кабардар, бирок ооруп жаткандыгына байланыштуу 18-июнда биз өткөргөн акцияга катыша алган жок. “Бета Сторестин” жетекчисинин “дүкөндү талап-тоноого аракеттер болду, улутчулдук чакырыктар жаңырды” дегени туура эмес.
Акцияны өткөргөн убакта биздин өзүбүздүн камера болгон, анда бардыгы тартылган. «Бета Сторестин» иштөөсүнө тоскоолдук кылбайлы деп, атайын лента менен тостурганбыз. Эч кандай тополоң кылып, жарандардын соода кылуусуна тоскоол болгон эмеспиз. Дүкөндүн кызматкерлеринин өзүнөн катачылык кетти. Алар мурдагыдай мародёрлук болуп кетет деп коркуп кетишти окшойт. Митинг учурунда алар дүкөндү жабууга аракет кылышты. “Азырынча жаппай тургула, иштеп тургула. Алгач сүйлөшөлү, митинг бүткөндөн кийин жабасыңар” дедик. Анан үч делегатыбыз директоруна кирип, расмий түрдө өзүбүздүн талаптарды угузуп чыгышты. 1) Чолпонго компенсация иретинде 50 миң доллар төлөнүп берилсин; 2)Гюнеш алардын жардамы менен кармалып, сот жообуна тартылсын; 3) “Бета Сторестин” жетекчилери бул окуяга эч кандай маани бербегендиги үчүн алмашсын; 4) Гюнеш кармалгыча “Бета Сторес” дүкөндөр түйүнү иштебей турсун.
Андан кийин биз дүкөндү жаптырып кетип калганбыз. Алар жабабыз деп коюп сөзүнө турбай, дүкөндүн арткы эшигин ачып соода кыла беришкен. Биз митинг учурунда эч кандай улутчулдук ураандарды пайдаланган жокпуз. “Түркиянын желегин тебелеп салды” деп айткандары да чындыкка дал келбейт. Түркиянын жана дүкөндүн туусун жөн гана ылдый түшүрүп койгонбуз.

СОТ АДИЛЕТСИЗДИГИ ЧОҢ ЫЗЫ-ЧУУНУ ЖАРАТЫП...
Окуялар өнүгүп отуруп, 21-июнда Өкмөт үйүндө вице-премьер-министр Шамил Атахановдун жетекчилиги астында «Бета-Иншаат-Ятырымжылык» ЖАКынын башкы директорунун өкмөткө жазган кайрылуусун талкууга алган кеңешме болуп өттү. Анда Салих Эрдогду аталган ишкана Чолпон Орузбаевага материалдык жардам көрсөтөрүн жана ал дарыланып жаткан учурда анын айлык акысын толук төлөй тургандыгын маалымдады. «Айкөл Ала-Тоо» кыймылынын өкүлү Усупбий Шеримбаев жаштар тарабынан өткөрүлгөн акция түрк улутуна жана «Бета Иншаат Ятырымжылык» ЖАКысына каршы эмес, бул окуяга бийлик өкүлдөрүнүн көңүлүн бурдуруу, айыпталуучу кармалып жазага тартылуусун жана аны коё берген соттор жаза алуусун талап кылуу максатында өткөрүлгөндүгүн айтты.
Кеңешменин жыйынтыгында вице-премьер-министр Ш.Атаханов укук коргоо органдарына тез арада Гюнеш Йылмазды кармоону жана жазага тартууну тапшырды. Ал эми аны үй камагына бошоткон соттордун аракетине укуктук баа берилиши керектигин баса белгиледи.
Мына, сот адилетсиздиги эмнелерге алып келди? Жеке чыр түшүнбөстүктөрдөн улам улут аралык чыр болуп кетпесин деген кооптонуу да жаралды. Эми бул чуунун чоо-жайы Ак үйгө чейин жеткен соң тиешелүү адамдар жазаланып, жабырлануучу моралдык-материалдык жардам алат деп ишенебиз.

Нурбек Абдыкадыров
koom@super.kg