60 жаштагы каарманыбыз Венера Казиеванын 5 кыз, 2 уулу бар. Жолдошу экөөнүн тең көздөрү начар көргөндүктөн бул илдет тукум кууп, 4 кызы, бир уулу көздөрү жакшы көрбөй төрөлүшкөн. 14 небересинин жетөөсүнө бул оору жабышканын айтат каарманыбыз.

“МЫНЧА БАЛАНЫ ЭМНЕ ТӨРӨДҮ ДЕГЕН СӨЗДӨРДҮ УГУП, КАН БАСЫМЫМ КӨТӨРҮЛҮП ЖАТЫП КАЛДЫМ”

– Мен тубаса көзүм жакшы көрбөй төрөлдүм. Эмне себептен экенин билбейм, ата-энемдин дени сак болчу. Жолдошумдун көзүнө кичине кезинде суук тийиптир. Кийин врачтарга көргөзсөк, туура эмес дарылап коюшуп, көзү такыр көрбөй калды. Экөөбүз Бишкектеги көзү көрбөгөндөрдүн интернатында окуп жүргөндө тааныштык. 18 жашымда турмушка чыктым, 7 балалуу болдук. Анын бешөө атасы экөөбүздү тартып көздөрү жакшы көрбөй төрөлүштү. 1-топтогу майыптарбыз. Ал эле эмес, 14 неберемдин 7өө дагы мындай илдеттин курмандыгы болуп калышты. Ар бирибизге катаракта, атрофия жана башка 3-4 илдеттин диагнозун коюшкан. Мындан тышкары мен өнөкөт бронхиттен 25 жылдан бери жабыркап келем.

Бул илдеттин айынан балдарым ар кандай тагдырга туш болушту. Бир кызыма 13 жолу операция жасалса, бир кызымды баласынын көзү жакшы көрбөй төрөлгөнү үчүн күйөөсү таштап кетти. Экинчи кызымдын дени сак болчу. Ал кызым азыр альвеококкоз оорусуна кабылып, төшөккө жатып калды. Азыр дени сак кичүү балам Якутияда иштеп акча таап, эжесине жардам берип жатат. Андан тышкары пенсия, жөлөк пулдарыбыз менен жашап жатабыз. Чалым экөөбүз 6 миң сомдон пенсия алабыз. Кыздарым 2000-3000 сомдон алышат. Баарыбыз дары менен жашайбыз.

Союз учурунда көзү азиздер үчүн уюмдарда иштеп жан багып жүрдүк. Мен төшөк, жууркан тикчүмүн. Кыздарым да көзү азиздер үчүн каралган жумуштарда иштеп жүрүп, айрымдары мамлекеттен үй алганга жетишишти. Балдарымдын ооруганын көрүп ичим ачышат. Жолдошум экөөбүз көзүбүз тирүү кезде ар бирин өз жайына жайгаштырып коюу үчүн чуркап келе жатабыз. Аракет кылып, Алмазбек Атамбаев президент болуп турганда Көк-Жардан көзү азиздер үчүн берилген үйдөн бир бөлмө батир алганбыз. Кийин ал үйдү камакка алып коюшту, азыр сот иштери жүрүп жатат, чечим чыга элек. Анткени биздин Караколдо 4 бөлмөлүү үйүбүз бар. Бирок ал жакта бизге ылайыктуу шарттар жок. Балдарымды көзү көрбөгөндөрдүн мектебине окуттук. Андай мектеп Караколдо жок. Бул үй үчүн ар кандай сөздөрдү уктум. Бирөө социалдык тармактарга бизди “көзү азиз балдарды төрөп алып, догурунуп үй сурап жүрөт” деген мааниде билдирүү жазган экен. Билдирүүнү жана ага жазылган комментарийлерди окуп алып бир жума кан басымым көтөрүлүп жатып калдым. Эл “Мынча баланы эмнеге төрөдү?” деген сыяктуу ар кандай пикирлерин калтырышыптыр. Биринчи кызым төрөлгөндө жолдошум экөөбүз тең жакшы көрбөгөндүктөн анын да көзү начар көргөнүн байкабай калыптырбыз. Чоңойгондо гана билдик. Экинчи кызым дени сак төрөлдү. Дени сак балдар төрөлөр деген үмүт менен төрөдүм. Анан эркек балалуу болгубуз келди. 5 кыз удаа төрөлгөндөн кийин 2 уулум төрөлдү.

“МАГА 13 ЖОЛУ ОПЕРАЦИЯ ЖАСАЛДЫ”

Венера Казиеванын кызы Гүлзада Мамиеванын тагдыры да жүрөк оорутарлык:

– Менин көзүмдө бир канча оору бар. Көзүмдүн көрүүсүн жакшыртуу үчүн эмес, глаукома үчүн 13 жолу операция жасалды. Врачтардын түшүндүрүүсү боюнча, бул оору көздүн кан басымынын жогорулашы экен. Аны операция жолу менен төмөндөтүш керек. Оорум кармаганда көзүм катуу ооруп жанымды жейт. Операция жасата берип бир көзүм такыр көрбөй калды. Бир көзүм начар көрөт. Операция бекер жасалып жатты. Дайыма дары менен жашайм. Дарыга акчам жетпей калганда кыйналып жата берем.

Өзүм укалоочу адистигинин ээсимин. Бирок кесипти туура эмес тандап алыптырмын. Врачтар укалоочу болуп иштешиме тыюу салышты, оору жол бербейт экен.

Турмушка чыккам. Жолдошумдун кулагы укпайт, ата-энеси, туугандары жок. Эки балалуу болдум. Алардын да көздөрү начар көрөт.

Жолдошум түшүнүктүү адам. Мага аябай жардам берет. Мага оор жумуштарды кылууга болбогондуктан, үйдөгү жумуштарды да жасайт. Мурун ал ар кандай жумуштарда иштеп бизди багып жүрдү. Азыр грыжа болуп калгандыктан жана кырк жаштан ашып калгандыктан иштей албай калды. 3000 сом өзүм, балдарыма 4 миңден жөлөк пул алабыз. Жолдошума майыптык алалы десек, ал үчүн 3-4 жыл катары менен 6 айда бир ооруканага жатып дарыланып туруш керек экен. Ага каражатыбыз жок да.

“ООРУП БАШТАГАНДА ЖОЛДОШУМ ТАШТАП КЕТТИ”

Венера Казиеванын экинчи кызы Ширин Орозобаева дени сак төрөлгөн. Бирок ал азыр ата-энесинин кароосунда төшөктө жатып калды:

– 2004-жылдан бери альвеококкоз оорусу менен алышып келе жатам. Операция жасатканда боорумдун төрттөн эки бөлүгүн кесип салышкан. “Боор өсөт, калыбына келет” дешкен. Бирок боор менен кошо альвеококкоз да кайра өсүп кетти. Ал кан тамырларда болгондуктан врачтар ала албай коюшту. 2013-жылы боорума суу толуп катуу кыйналгам. Суу алдыра бердим. Табыптарга да бардым. Бир учурда суу өзүнөн-өзү тартылып кетти. Өзүмдү жакшы сезе баштагандыктан боорду алмаштыруу тууралуу ойлонбой да калгам. Кийин кайра дагы боорго суу толуп, врачтар ачып көрүп, “болбой калыптыр” деп кайра жаап коюшту. Боордон суу ала беришти. Жыйынтык болбогондон кийин сууну сыртка чыгарып туруучу түтүк салышты. 2014-жылдан бери түтүк менен жашап жүрөм.

2013-жылы боорду алмаштыруу үчүн Түркияга квотага илингем. Бирок донор жок болчу, туугандарымдын баары майып да. 25 миң долларыбыз да жок болчу. Тагдырыма баш ийип жашай бердим. Балам 18ге чыккандан кийин “мен донор болуп берем, бооруңузду алмаштырыңыз” дей баштады. Эки баламдын көзүн жалдыратып аракет кылбай отуруп алгым келген жок. Ошондуктан элге жардам сурап кайрылууга туура келди.

Мен ооруп жатканда уулумдун кулагына суук тийип, тарсылдагы тешилип калыптыр. 3 жолу операция болду, тарсылдагын тигишти. Бирок жакшы болгон жок. Азыр кулагы жакшы укпайт. Ал 9-классты аяктагандан тартып эле менин абалыма карап ар кандай кара жумуштарда иштеп жатат.

Төшөктө жатканыма 2 айга жакындап калды. Мен кыйналган сайын ата-энем эзилет. Кыйын күндө ата-эне гана күйүп жаныңда болот экен. Ооруп баштаганда жолдошум таштап кеткен. 8 жылдан бери кайра кайрылып балдарын да сураган жок. Майыптыгым боюнча 2000 сом пенсия, кызымды жалгыз тарбиялаганым үчүн 800 сом жөлөк пул алам. Ата-энем менен бир туугандарымдын пенсия, жөлөк пулдарына жашап, дарыланып жатам. Январь айында кайрымдуу адамдардын жардамы менен Индияга операцияга кетип жатам. Бирок каражат чогулбай жатат. Операцияга болжол менен
26 миң доллардын тегерегиндеги каражат керек экен, азыр так айта албай жатышат.

Перизат Музуратбекова
koom@super.kg