ТЕСТ: Жаңы жыл майрамы кайсы өлкөдө кандай белгиленет?

Туура вариант (а). Болгарияда “Жаңы жылдык өбүшүү мүнөтү” аттуу жөрөлгө бар. Качан топ Жаңы жылды тосуу үчүн дасторкондун чекесине жайланышканда, бардык үйдө жарык 3 мүнөткө өчүрүлөт. Бул 3 мүнөттү караңгылык сактаган сыр деп эсептешип, жарык жандырылган соң 3 мүнөттүн ичинде болуп өткөн окуя тууралуу сөз болбойт.

Туура вариант (в). Аталган өлкөлөрдө жылдын эң ысык айларында Жаңы жыл майрамы белгиленет. Ошол себептен Жаңы жыл менен удаалаш эле Суу фестивалы да өткөрүлөт. Мында эл чоң аянтка чыгып, жолуккан жерден бири-бири менен суу чачышат. Муну менен адамдар бири-бирине “кирип келген жылда бакыт, ийгилик, тазалык коштоп жүрсүн” деген тилегин билдиришет.

Туура вариант (б). Италияда Жаңы жылды майрамдоо салтанаты 13-декабрь - Ыйык Лючия күнүнөн тарта башталат. Жергиликтүү Баббо Натале, башкача айтканда, Аяз ата 24-декабрда келет деген ишеним бар. Майрамдын соңунда Аяз кыздын ордуна Бефана аттуу кичинекей жез кемпир жаш балдарга салтка айланган шоколаддан таттууларды алып келет. Албетте, өзүн жыл бою тартиптүү алып жүргөн балдарга гана таттуулар берилет деген ишеним Италияда да жашайт.

Туура вариант (а). Кытайда Жаңы жылды дайым ай жаңырганда, башкача айтканда, январь айы аяктап, февраль айы башталганда майрамдашат. Майрам учурунда көчө толо эл жүздөгөн фонарларды жарык кылып алып агылып жөнөшөт. Мындай ырымды алар кирип келген Жаңы жылда жолубуз шыдыр жана жарык болсун деген максатта колдонушат. Ошондой эле Кытайда Жаңы жыл майрамын жин-шайтан курчап алган деген ишеним бар. Фейерверк, тарсылдактарды аттыруу салты ушундай жаман нерселерди чочутабыз деген ишенимден улам калган.

Туура вариант (б). Японияда көпчүлүк балдар үчүн уюштурулган балатыларда Хотэносё аттуу адам келет. Аны Кудай катары көрүп ишенип келишкен. Хотэносёну чоң курсактуу, шайыр жана ар дайым жонунан чоң кабын түшүрбөгөн, желкесинде көзү бар киши деп элестетишет. Көптөгөн балдарды ата-энеси Жаңы жыл жакындап калганда “тентек кылба, Хотэносё желкесиндеги көзү менен көрүп коёт да, майрамда белексиз каласың” деген эскертүүлөрдү айтып ишендиришет.

Туура вариант (а). Шотландияда чоң челектин ичин чайыр менен майлап алып, анын ичине от коюп көчөнү кыдырып айлантып жөнөшөт. Мындай иш-аракетти шотландиялыктар Эски жылды өрттөө деп эсептешет да, ушундай жол менен Жаңы жылга жол ачып беришет. Ал эми коноктор болсо барган үйүнө көмүрдүн бир бөлүгүн көтөрүп барышат да, каминге же мешке салып коюшат. Бул салт үй-бүлөнүн коломтосунда от өчпөсүн деген тилектерди билдирет.

Туура вариант (б). Качан Биг-Бендин жебелери саат түнкү 12:00гө туура келгенде англиялык жашоочулар үйлөрүнүн артындагы эшиктерин ачып коюшат. Муну менен алар Эски жылга эшиктерди кеңири ачып берген болушат. 60-секунда какканда үйдүн негизги эшигин ачып, кирип келген Жаңы жылды тосуп алышат. Үй-бүлө мүчөлөрү баары тең белектерди алып, кооздолгон балатынын түбүнө коюп коюшат. Саат 12ден кийин баары аттары жазылган кагаздардан чүчү кулак кармашып, ким туш келсе, ошого даярдаган белегин сунат.

Туура вариант (в). Мааниси – “Жаңы жылда акча башыңа кардай жаасын десең, саат туура 12 болгондо сары түстөгү ич кийим кий. Эгер жеке жашооңдо баары ойдогудай болсун, акча маанилүү эмес десең, ич кийимиң кызыл түстө болсун” деген түшүнүк.

Туура вариант (в). Немистердин Жаңы жыл тууралуу жомокторунда Санта Клаус эшек минип келет деп айтылат. Ал эми Аяз атага ишенген балдар уктаар алдында Санта Клаус белек салып кетсин деп, тамактануучу столдун үстүнө тарелка коюп укташат. Ал эми байпактарын дубалга илип, Санта Клаустун эшеги ачка калбасын деп ичине чөп салып коюшат.

Туура вариант (б). Дасторконго куш этинен жасалган тамакты коюшпайт. Жаңы жылда кирип келген бакыт куштун жаны менен кошо үйдөн учуп кетпесин деп коркушат. Мындан сырткары жаңы жылдык тамактардын ар бирине өзгөчө маани берүү менен дасторкон даярдашат. Мисалы: буурчак жана төө буурчак адамдын денесиндеги рухту бекем сактайт, алма сулуулукту жана сүйүүнү алып келсе, жаңгак кырсыктан сактайт. Ал эми сарымсак оору-сыркоодон сактаса, бал коюу менен жашоо таттуу болот деген ырымдарды карманышат.

Туура вариант (а). Африка экватор сызыгында жайгашкан ысык өлкө болгондуктан, ал жакта ийне жалбырактуу дарактар өспөйт. Ошол себептен Жаңы жыл майрамын африкалыктар да четте калбай пальманы жасалгалоо менен тосуп алышат. Африкада Жаңы жыл майрамы өзгөчө шаан-шөкөт менен майрамдалып, тирүүлүктүн символу деп жумуртканы жогору баалашат. Бул күнү жаш кыз-жигиттер 2 тайпага бөлүнүп, жумуртканы оозуна тиштеп алышып 4 аяктап жарышышат. Кайсы топ жумуртканы жарбай болжогон жерге жетсе, жеңүүчү аталат.

Туура вариант (в). Көпчүлүк ислам өлкөлөрүндө, анын ичинде Казакстан, Өзбекстан, Иран, Кыргыз Республикасы сыяктуу көптөгөн мамлекеттерде жылдын жаңырышы деп 21-Март – Нооруз майрамын белгилешет. Бул күнү күн менен түн теңелип, желин жарылып сүт чыгып, жер жарылып чөп чыгып, айлана-теребел кышы бою уктап жаткан уйкудан ойгонуп, жаңы күн башталат.

Туура жооп (б). Лапландияны Аяз атанын, башкача айтканда, Санта Клаустун мекени деп келишет. Санта Клаустун мекени Лапландия деп тандашканынын себеби, аталган аймакта кышкысын суук -50 градуска чейин жетип, 4 мезгилди тең көрүүгө болот. Лапландия маданий жайы негизинен Орусия, Финляндия, Норвегия, Швеция өлкөлөрүнүн ортосунда чектеш жайгашкан. Ал эми туризм боюнча жана Аяз атага байланыштуу кеп болгондо Финляндияда жайгашкан Лаппи провинциясына басым жасалат.

Туура вариант (в). Кыш Бабай тууралуу уламыш жалпы түрк тилдүү элге байланыштуу дешет. Байыркы түрктөр жылдын жаңырышы деп эң узун түн аталган 22-декабрды атап келишкен. Татар уламыштарында Кыш Бабай Кудай ордуна эсептелген. Аталган эң узун түндө кыш кудайы Тенгре туулуп, эл аны жакшылыктын кудайы деп Кыш Бабай атап келген.