ТЕСТ: Гербде бүркүтпү же шумкарбы?

Эң биринчи мамлекеттик желек кабыл алынган. Өлкө 1991-жылы эгемендик алса, өлкөнүн желеги 1992-жылы 3-мартта Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин токтому менен бекитилген.

Оор кесепеттүү кырсык болуп, өлкөдө аза күтүү күнү жарыяланганда мамлекеттик имараттарда илинген желек ылдый түшүрүлөт. Мисалы, 2016-жылдын августунда Орусияда өрт кырсыгынан 14 мекендешибиз каза таап, өлкөдө 29-август - аза күтүү күнү деп жарыяланган.

2011-жылы депутат Карганбек Самаков мамлекеттик желекти кызыл эмес, көк түстүү кылууну демилгелеген. Депутат кызыл түс канды билдирерин, ушул себептүү өлкөдө кандуу окуялар болуп жатканын айтып чыккан. Бирок сунуш ишке ашкан эмес, азыркы учурда мамлекеттик туу алгачкы вариантында колдонулат.

Жаңы мыйзам мамлекеттик символика боюнча так эталондорду аныктайт. Буга чейин бирдиктүү эталон болбогондуктан, символдордун түрдүү варианттары колдонулуп келген. Мисалы, гербдеги куштун куйругу ар кандай формада тартылып жүрөт. Эми мындай баш аламандык токтошу мүмкүн, өкмөт бирдиктүү стандарт иштеп чыгат.

Мамлекеттик желек биринчи жолу 1992-жылы 5-мартта Өкмөт үйүндө абага көтөрүлгөн. Желектин авторлору: Эдил Айдарбеков, Бекбосун Жайчыбеков, Сабыр Иптаров, Жусуп Матаев. Жакында мамлекеттик желектин кабыл алынганына 25 жыл болот.

Мамлекеттик гимндин 1-куплети: "Ак мөңгүлүү аска-зоолор, талаалар, Элибиздин жаны менен барабар..." Тоолор элдин жанына, өмүрүнө тете сүрөттөлүп даңкталууда. Демек, туура жооп - 2-вариант.

Салтанаттуу иш-чарада мамлекеттик гимн жаңыра баштаганда отургандардын баары ордунан турушат. Гимн аткарылып жатканда колду көкүрөккө алуу, кошулуп ырдоо каадасы дагы бар.

Кыргыз Республикасынын азыркы гимнинин тексти 238 тексттин ичинен тандалып алынган. Бул тууралуу 2012-жылы Жогорку Кеңештин жыйынында гимндин текстинин авторлорунун бири Шабданбек Кулуев билдирген. Автор гимндеги айрым сөздөр көпчүлүккө жакпай жатса, аларды өзгөртүүгө макул экенин да айткан.

2012-жылы Жогорку Кеңеште депутаттык комиссиянын чечими менен мамлекеттик гимнди кыскартуу чечими кабыл алынган. Гимндин "бейкуттук", "досторуна даяр дилин берүүгө" деген саптары бар 2-куплети ырдалбай калганына 4 жылдан ашты. 1, 3-куплеттери калтырылган, бул куплеттер гимндин кайырмасы менен кошо аткарылат.

Жогорку Кеңештин 5-чакырылышынын депутаты Исмаил Исаков гербдеги канаттуунун куйругун кыздын юбкасына окшоштуруп, ал эми буттары сынып калгандай көрүнөрүн айткан. Исаковду коштогон башка депутаттар гербдеги көлдүн сүрөтү да ар башкача тартылып келе жатканын сындашкан.

Гербге ак шумкар тартылган. Ак шумкардын артында көл, анын ары жагында кыргыздын Ала-Тоосу. "Манас" эпосунда ак шумкар Манас баатырдын кушу деп баяндалат.

Мамлекеттик символдор - гимн, герб, желек. Баш мыйзамдын 11-беренесинин 1-пункту: "Кыргыз Республикасы мамлекеттик символдорго – тууга, гербге, гимнге ээ. Алардын сыпаттамасы жана расмий пайдалануу тартиби мыйзам менен белгиленет".