ТЕСТ: Жаргылчак, тепши, көөрүк... Булар эмне экенин унута элексизби?

Сүрөттө чөмүч. Усталар атайын жыгачтан оюп жасаган идиш. Бүгүнкү күндө да эл арасында кеңири колдонулат.

Саадак – жаанын жебеси салынуучу баштык. Ал ээрдин кашына илинип, ат үстүндөгү адам андан жебени сууруганга ыңгайлуу болот.

Ылдам баспаган, чобур аттарды кыргызда кашаң деп айтат. Кыбыр, өтө жай жүргөн, өтө жай иштеген аттарга берилген мүнөздөмө. "...Кашаң ат минип жол жүрсөң, Камчылантып карытат" деп кыргыз акындары ырга салган.

Үртүк — ат жабуунун кооз түрү. Бул аш-тойлордо байгеге чабылуучу белгилүү жорголорду, күлүктөрдү жана каркыралуу көч баштаган кыз-келиндердин мингендерин абдан кооздоо. Үртүктүк жип көбүнчө ичке ийрилет.

Саяпкер – күлүк, жорго таптоочу адам. Саяпкер атты таптаганда арыгын эттендирип, семизин арыктатып, жем-чөбү менен сууну күндө ченеп берет. Атты улам алыстатып чаап машыктырып, суутуп чыйралтат. Ат тапталып сынга толгондо, ага акырындык менен ат чабуучу баланы көнүктүрөт.

Томого - алгыр куштардын көзүн жаап коюучу тоголок тарткан булгаары бөрк. Кушка туурга отурганда жана ууга чыгарда кийгизилип, аңга саларда башынан алат.

Койдун пири - Чолпон-Ата. Кыргызда иттин пири Кумайык, куштун пири Буудайык, күүнүн пири Камбаркан, кийиктин пири Кайберен деп айтылып келет. Ал эми эчкинин пири - Чычаң-Ата.

Тепши - жыгачтан оюп жасалган чарчы идиш. Арча, өрүк, тыт, бака терек жана башка дарактын жыгачынан оюлуп, чарчы же сүйрү формада жасалат. Бүгүнкү күндө дээрлик колдонулбайт. Башкача маанилери - дагара, илеген, чылапчын, таштек, жам, кош кулак жана башкалар.

Көөрүк - темир усталардын көмүрдү үйлөтө турган аспабы. Көөрүктүн жардамы менен көмүрдүн табы күчөйт. Көмүргө көөрүк жан киргизет. Кыргыздар урунган көөрүк "кол көөрүк" же "ала көөрүк" деп аталып келет.

Бишкек - кымыз бышкан буюм. Бүгүнкү күндө жаштар бул буюм менен Бишкек баатырдын айырмасын билбей жатканын, андыктан борбор шаарга Бишкек баатырдын эстелигин орнотууну парламент депутаттары сунушташты.

Соку, сок билек. Кыргыздын байыркы буюмдарынын бири. Анда буудай, арпа өңдүү дан азыктарынын кабыгы данынан ажыратылат. Жыгач идишке данды салып алып, атайын соку менен урат. Бүгүнкү күндө бул буюм дагы дээрлик колдонуудан калды.

Сөөлөттүү деген сөз көзгө толумдуу, бараандуу дегенди билдирет. Бул сөздү ыңгайына жараша дөөлөттүү, салтанаттуу, даңазалуу деген сөздөр менен да алмаштырса болот.

Жоокердин урушка кийген баш кийими - туулга. Аны кылыч, ок жана башкалардан коргонуу үчүн кийишкен. Туулганы темирден жасашып, ичин кийизден ичтеген, сыртына булгаары капташкан. Жаагын, желкесин жаап тургандай кайыш бекитилген. Ээк жагы бүчүлөнгөн.

Жаргылчак — кичинекей кол тегирмен. Жаргылчак менен арпа, буудай, жүгөрү, таруу сыяктуу дандарды кууруп да, куурубай да майдалап, андан ун, талкан, шак, угут кылып алууга болот. Бүгүнкү күндө дээрлик колдонулбайт.