ТЕСТ: Желек күнү - Бишкектеги флагштоктун бийиктиги канча?

Акыркы жолу Кыргыз жеринде 2017-жылдын 17-январы аза күтүү күнү деп жарыяланды. 16-январда Бишкектин четине Боинг учагы кулап, кырсыктан жалпы 39 адам каза тапты. Ондогон адамдар үй-жайсыз калышты.

"Ала-Тоо" аянтындагы флагштоктун бийиктиги 45 метр. Башында анын бийиктиги 18 гана метр болчу. 2009-жылы узартылган.

Адатта желектеги түндүктү ылдый баш кылып илүү фактылары көп кездешет. Бул жагымсыз көрүнүш боюнча мыйзамда атайын жаза каралган эмес. Тийиштүү мыйзамда: "Тытылган же өңү өчүп калган Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик желегин пайдаланууга жол берилбейт" деп жазылган.

Желектин өңүн өзгөртүүнү 2011-жылы Карганбек Самаков сунуштап, мыйзам даярдаган. "Желектин кызыл түсү көп адамдын каны сыяктуу кабыл алынат. Түндүк болсо күндүн нуру менен тегеректелип, ал болсо жалынга окшош, бул өлкө от менен курчалган деген маанини да туюндурат", - деген ал. Бирок демилге колдоо тапкан эмес.

Сол жагына тагылат. Тийиштүү мыйзамдын 7-беренеси: ... транспорт каражаттарында атайын орнотулган флагштокторго транспорт бараткан багыттын сол тарабына Кыргыз Республикасынын, ал эми оң тарабына - башка мамлекеттин туусу орнотулат...

Борбордук "Ала-Тоо" аянтындагы флагштокту Улуттук Гвардиянын аскерлери 1998-жылы 16-августунан бери кайтарат.

Аталган эки мекемеде тең мамлекеттик желек дайыма турууга милдеттүү. Мындан тышкары президенттин, Жогорку Кеңештин төрагасынын жана депутаттарынын, премьер-министрдин, Жогорку соттун төрагасынын, Башкы прокурордун, Улуттук банктын төрагасынын, Акыйкатчынын жана башка мекеме жетекчилеринин иш бөлмөсүндө дайыма орнотулууга милдеттүү.

"Мамлекеттик символдор жөнүндө" мыйзамга ылайык, туунун эни анын узундугунун бештен үчүн түзөт. Демек, узуну 5 метр болсо, туурасы 3 метр болушу керек. Бирок бул норма дайыма эле сактала бербейт.

Эң бийик флагшток Бишкектин четинде, Орто-Сай айылындагы Боз-Бөлтөк тоосуна 2012-жылы орнотулган. Бийиктиги 75 метрди түзүп, желектин узуну 35, туурасы 20 метр. Флагшток жайгашкан жерден Бишкек алаканга салгандай көрүнүп турат.

Желекти иштеп чыккан топтун маалыматына таянсак, кызыл түс эрдикти жана тайманбастыктын символу. Бирок желектин кызыл түсүн "кандын түсү" деп коомчулукта, белгилүү адамдардын арасында жактырбай сындап жүргөндөр да бар.

Мамлекеттик резиденцияда сакталган Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик желегинин так эталонуна ылайык, күндүн нурунун саны 40 болушу керек. Авторлордун айтымында, 40 саны 40 уруудан куралган кыргыз дегенди түшүндүрөт.

2011-жыл, 1-декабрь. Кызматка жаңыдан киришкен Алмазбек Атамбаев президенттик штандартты өөп жатат. Кыргыз Республикасынын Президентинин штандарты (желеги) - Кыргыз Республикасындагы президенттик бийликтин эн белгиси жана символу.

Желектин авторлору 5 киши. Алар: Эдил Айдарбеков, Бекбосун Жайчыбеков, Сабыр Иптаров, Жусуп Матаев, Маматбек Сыдыков. Булардын айрымдарынын көзү өтүп кеткен.

Кыргыз Республикасынын мамлекеттик туусу 1992-жылы 3-мартта Жогорку Кеңештин токтому менен бекитилген. Эгемендүү Кыргыздын желегине бүгүн 25 жыл толду.