ТЕСТ: Ташбака талга чыкканда... Образдуу сүйлөй аласызбы?

"Жылан сыйпагандай" - изсиз, такыр дайынсыз, дайын-дарексиз деген маанини билдирет. Мисалы, үй ичинен керектүү буюмду көпкө издеп таппай калганда "жылан сыйпагандай жок" деп айтылат.

"Котур ташы коюнунда" - адатта жаныӊда сыр бербей жүрүп, ичинде жаман ниети бар адам. Бул жөнүндө "Коюнунда котур ташы бар достон, жүзүнөн заары тамган душман артык" деген сөз бар.

"Бармак тиштөө" - өткөн ишке өкүнүү. Мисалы: "Эшмат кечээ ачуу үстүндө досуна катуу сөз айтканы үчүн бүгүн бармагын тиштеди".

Ак төөнүн карды жарылган мезгил - береке, молчулук кез. Кыргызда - бул күз мезгили. Мөмө-жемиш бышып, жайлоодон мал түшүп эли ичи берекеге толо түшкөн учур.

"Төбөсү көккө жетүү" - абдан ыраазы болуу, кубануу. Мисалы: "Телефон чалып куттуктаганыӊ үчүн төбөм көккө жетти".

"Ажыдаардын куйругун басуу" - бирөөнүн каарына калуу. Ушул эле сөздүн башкачараагы да бар: Жыландын куйругун басуу. Бул коркунучка кептелүү дегенди билдирет.

"Биттин ичегисине кан куят". Эптүү, тыӊ, өтө бышык адамдарга карата айтылган сөз. Болбос нерсени болтурат, колунан келбеген иш жок деген мааниде.

Мааниси - абдан суук, жан чыдагыс суук. Адатта ит чыдамкай, жаны бышык жаныбар деп эсептелет. Ошондуктан айтылган сөз.

Адам уйкусу келип, үргүлөп бараткан учурда "сокур молдо жетелеп баратат" деп айтылат. Мисалы: "Таласка жөнөдүк, бир убакта мени "сокур молдо жетелеп" баратканын көрүп айдоочу түртүп ойготту, сүйлөшүп баралы деди".

Кыргызда жоош, эч кимге зыяны жок, момун кишини "кой оозунан чөп албаган адам" деп коюшат.

"Чычканга кебек алдырбайт" - мааниси абдан сараӊ, зыкым, этият, сак. Адабий чыгармаларда бул сөз көбүнчө бай-манаптарга, төбөлдөргө карата айтылат. Айрым учурларда адамдын зиректигин түшүндүрүү үчүн да колдонулат.

"Согончогу канабоо" - төрөбөө. Мисалы, турмушка чыкканына 10 жылдан ашса да Айшанын согончогу канабады. Көркөмдүк образда колдонулат.

"Үйүндө үрүп чыгар ити жок" - абдан кедей, колунда жок деген маанини түшүндүрөт. Бул фразеологизм адатта адабий чыгармаларда кездешет. Күнүмдүк турмушта да колдонулуп жүрөт.

"Кабагына кар жаап..." деген фразеологизм адамдын кайгырып, бир нерсеге кыжаалат болуп, анын негизинде маанайы түшүп калган абалын туюндурат. Мисалы: Асан эмгек өргүүсүнө чыкпасын угуп, кабагына кар жаады.