ТЕСТ: Аксыдагы кандуу окуя эсиӊиздеби?

Темир Сариев өкмөттү жетектеп турганда Аксы окуясы жана 24-март революциясы жыл сайын белгиленсин деген өкмөттүн токтому чыккан. Бирок 17-март - өлкөдө дем алыш күн эмес.

Монумент аталган каргаша орун алган жерге коюлган. Бул жер "Шейит мазары" деп аталат. Боспиек айылы. Бул жерде жыл сайын окуяда курман болгондор эскерилип, куран окулат. Бийлик өкүлдөрү, маркумдун жакындары эстеликке гүл чамбар коюшат.

Аксы окуясы болгон учурда президент Аскар Акаев, премьер-министр Курманбек Бакиев эле. Окуядан кийин премьер Аксыга барып, каза тапкан жарандардын үйлөрүндө куран окуп кайткан. Президент өзү район борборуна барганы менен, айылдарга барган эмес.

Маалыматтарга таянсак, каргашада жалпы 80дей адам түрдүү жаракаттарды алышкан.

Элдин бүтүндүгү үчүн Акаевдин бийлигине каршы чыгып, ошол кездеги депутат Азимбек Бекназаровду камакка алууга жана Кытайга берилген Үзөңгү-Кууш менен Аксы окуясына каршы пикирин айтып чыккан бир катар укук коргоочулар менен кошо Шералы Назаркулов ачкачылык кармап, 22 күндөн кийин дүйнөдөн кайткан.

Тиешеси бар. Монументке "Элдин эркиндиги үчүн 2002-жылы Аксы, 2010-жылы Апрель окуяларында курман болгондордун жаркын элесине" деп жазылган.

Үзөӊгү-Кууш маселесин көтөрүп чыккандан кийин бийлик ошол кездеги Жогорку Кеӊештин депутаты Азимбек Бекназаровду камакка алган. Бекназаров ал учурда Аксы округунан шайланган депутат эле. Эл өзүнүн депутатынын камактан бошотулушун бийликтен катуу талап кылышкан.

Маалыматтарга таянсак, массалык баш аламандыкты жөнгө салуу үчүн 17-мартта кечинде ошол кездеги ички иштер министри Темирбек Акматалиев тарабынан "Тайфун" операциясы киргизилген. Мындан тышкары аймакта административдик имараттарды коргоого "Буран" деп аталган операция да колдонулган.

Так жообу жок. Аксы окуясына саясий баа берилгени менен, бүгүнкү күнгө чейин укуктук баа берилбегени коомчулукта сындалып жүрөт. Окуядан жабыркагандар да ушул пикирде. Элди атууга буйрукту ким берген? Бул өӊдүү суроолорго так жооп айтылбай келет.

Үзөӊгү-Кууш Нарын облусунда жайгашкан, Кытай менен чектешкен аймак. Акаевдин тушунда Кытайга берилип кеткен.

Аксы окуясы болгон күнү 6 адам каза тапкан. Алар: Кадыркул Сапаралиев, Эркиналы Четинбаев, Сатинбай Үркүнбаев, Советбек Тагаев, Элдияр Үмөталиев жана Медетбек Бекмуратов. Кийин каза болгондор да бар. Ондогон адамдар жаракат алышкан.

Кыргыздын жери - Үзөӊгү-Кууштун жеӊ ичинен Кытайга өтүп кетиши Аксы окуясынын түпкү себеби болгон. Бул маселени көтөрүп чыккандарга бийликтен саясий куугунтук жасалып, айрымдары камакка алынган. Аксы эли Үзөӊгү-Кууштун берилишине каршы көтөрүлүп чыгып, ошол эле учурда Аксы аймагынан шайланган депутатты камактан бошотууну талап кылышкан.

Аксы окуясы 2002-жылы болгон. Бийликке нааразы болуп район борборуна тынчтык митингин өткөрүүгө бараткан карапайым элди жарым жолдон милиция тосуп, кырдаал курчуганда элге карай ок атылган.

Аксы району Жалал-Абад облусунда жайгашкан. Деӊиз деӊгээлинен 1200 метр бийиктикте. Райондун борбору - Кербен шаары. Райондо 11 айыл өкмөтү бар.