ТЕСТ: "Сактасын суук көздөрдөн, садагам Оштой жеримди". Кереметтүү Ошко арналган тест

Ош - Орто Азиядагы эң байыркы шаарлардын бири. Археологиялык изилдөөлөр боюнча, калаанын 3 миң жылдан ашуун тарыхы бар. Ош шаарынын күнү 2000-жылдан бери 5-октябрда майрамдалат. Быйыл Оштун 3019 жылдыгы белгиленет.

Ак-Буура Ош шаары аркылуу агып өтөт. Ак-Буура суусу – Кара-Суу жана Ноокат районунун аймактары аркылуу аккан суу, Кара-Дарыянын сол куймасы. Узундугу 136 чакырым. Алай кырка тоосунун түндүк капталынан башталып, Ак-Буура капчыгайы аркылуу агат. Жогорку агымы Кичи Алай, ортоңкусу Турук деп аталат.

Сулайман-Тоо Ош шаарынын так ортосунда жайгашкан. Анын узундугу – 1140 метр, туурасы – 560 метр. Тоонун боорунда "Сулайман-Тоо" улуттук тарыхый-археологиялык музей комплекси курулган. Музейде кыргыз элинин улуттун сыймыгы болгон баалуу тарыхый жана маданий эстеликтери сакталып турат. Сулайман-Тоо ЮНЕСКОнун дүйнөлүк мурастар тизмесине киргизилген.

Ош облусу өлкөнүн түштүк аймагында жайгашкан. Анын жалпы аянты 29,2 миң чарчы чакырым. Облус үч мамлекет менен чектешет: чыгышта - Кытай менен, түштүктө - Тажикстан менен, түндүк-батышта - Өзбекстан менен.

Ош "даамдуу тамактардын мекени" деген наамга ээ. Өлкөнүн ичинде жана сыртта Ош тандыр самсасы менен белгилүү. Шаар ичинде самсакана табуу оңой. Самсага көп эт, пияз жана мурч кошулат. Оштун экинчи башкы тамагы - бул өзгөн күрүчүнөн жасалган аш.

Ош шаарында өзбек улутундагы жарандар калктын дээрлик жарымын түзөт. Алар жергиликтүү эл менен тыгыз байланышкандыктан кыргыз тилинде өзбек тилиндеги көп сөздөр колдонулуп калган. Мисалы, Ошто тургундар бири-бирине "жигар" деп кайрылышат. Өзбек тилинен бул сөз "боордошум", "тууганым" деп которулат.

Ырчы жана обончу Рыспай Абдыкадыров Ош облусуна караштуу Кара-Кулжа районунун Кызыл-Булак айылында туулган. Ал "Алмашым", "Түгөйүм", "Сагынуу", "Издейм сени", "Алтынчы күнү кечинде", "Жүрөктү кетпе жаралап" деген ырлары менен калың элдин катмарына сиңип, улуу-кичүүнүн жүрөгүнөн орун алган. Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти деген наам алган соң "Ырларым менин тагдырым" аттуу ырлар жыйнагы жарык көргөн. Абдыкадыров 360 чамалуу обон жараткан.

Ош шаарында көп улуттар жашайт. Мэриянын 2018-жылга карата маалыматы боюнча, шаардын калкынын саны 288,8 миң адам. Анын 50,1 пайызы кыргыздар, 43,3 пайызы өзбектер, 2 пайызы түрктөр, 1,5 пайызы орустар.

Ош шаарынын телефон коду 3222. Бишкектики 312, Баткендики 3622, Таластыкы 3422, Нарындыкы 3522, Караколдуку 3922 жана Жалал-Абаддыкы 3722.

Сулайман-Тоонун чокусунда Бабурдун үйү бар. Тарых барактарында Мухаммед Захриддин Бабур Моголдор империясынын негиздөөчүсү. Ал 16-кылымда тоонун чокусунда намазкана курдурган. 1963-жылы эскилиги жеткендигине байланыштуу сүрдүрүлүп, 1991-жылы кайрадан калыбына келтирилген. Бул намазкана Захриддин Бабурдун үйү деп аталганы менен, анын үйү ушул эле чокунун башка жагында жайгашкан.

2017-жылы ал кездеги өлкө башчы Алмазбек Атамбаев Чүй облусунун тургундарын Оштун келиндериндей үйлөрдүн короолорун тазалоого чакырган. Экс-президент айтып бергендей, бир күнү ал Владимир Путин жана башка чет элдик коноктор менен "Ата-Бейитке" бара жатып, жолдун боюнда таштандыларды көрүп өзүн ыңгайсыз сезген. Атамбаев жергиликтүү тургундарды айлананы таштандылардан тазалоо маселесине көңүл бурууга чакырган.

Ош шаарында Дэу Матиз жана Дэу Тико үлгүсүндөгү унаалар көп кезигет. Алар коңшу Өзбекстандагы заводдон чыгарылат. Матиз жана Тиконун баасы жеткиликтүү, тетиктери арзан, күйүүчү майды аз "ичкени" үчүн бул унаалар чоң суроо-талапка ээ.

Оштогу маршруттук таксилерде жүргүнчүлөр жол киресин киргенде эмес, чыгып жатканда төлөшөт. Ал эми Бишкекте жана өлкөнүн башка шаарларында жол киреси унаага киргенде төлөнүшү керек экени белгилүү.

Ош шаары Чыгыш жана Батыш өлкөлөрүн байланыштырган Улуу Жибек жолундагы маанилүү калаага айланган. Байыркы замандарда Ош базарлары жана кербен сарайлары менен белгилүү болгон.