Дүйнөдө көптөгөн оору түрлөрү кездешет. Алардын жарымынан көбү айыгууга боло турган көп кездешкен оорулар. Ал эми азы сакаюудан күмөн санаткан чанда кезигүүчү дарттын түрлөрү. Мындайлар азыркы илим өнүккөн заманда да кездешет.

БУТУ-КОЛУ 25 ЖЕРИНЕН СЫНГАН «АЙНЕК АДАМ»
НУРБЕК, 22 жашта, Баткен шаарынын тургуну:
– Менин оорум тубаса экен. Кичинемден бери жыгылсам же бир нерсеге катуу урунсам эле колу-бутум сына берчү. Ошентип сынып, кайра туура эмес бүтө бергенден улам буттарым буралып, жыландай ийрейип калган. Ошол себептен өз алдымча баса албай, балдак менен басчумун. Бул абалымдан улам келечек жашоомду элестете алчу эмесмин. Анан 18 жашымда үйдөгүлөр Бишкек шаардык Травматология жана ортопедия илим изилдөө борборуна алып барып көрсөтүштү. Ал жерден операцияларды жасашып, атайын ыкмалар менен буттарымды түздөштү. 6 айдан кийин балдаксыз, түз басып кеттим. Ошондогу кубанганымды айтпаңыз. Кайра төрөлгөндөй болдум. Колдорумдун абалы жакшы эле болгондуктан, операция талап кылынбайт экен.
Кийин үйлөнүп, үй-бүлө күттүм. Азыр жашоом алынча, 2 кызым бар. Дарыгерге убак-убагы менен көрүнүп турам.

САБЫР ЖУМАБЕКОВ, дарылаган врачы, академик:
– Нурбектин диагнозу: өсүп жетилбеген остеогенез (сөөктөрдүн толук өсүп жетилбей калган тубаса оорусу). Гендик мутациянын натыйжасында келип чыккан. Мындай оору менен ооругандардын сөөгү 18 жашка чейин морт келип, жыгылса же бир нерсеге катуу урунса эле бир жери сынып кала берет. Андыктан андайларды «айнек адамдар» деп да аташат. Остеогенез чанда кезигүүчү оорулардын катарына кирет.
Нурбекти алып келгенде текшерүүлөрдөн өткөзсөк, колу-бутунун сынып, кайра өсүп калган жерлеринин саны 25ке жетти. Бастырып көрсөк зигзаг буттуу адам басып бараткандай болду. Бул абдан таң калычтуу жана кейиштүү көрүнүш эле. Ойлонуп, Нурбекке жардам берүүнү чечтим. Анан буттарына 3 ай ичинде этап-этабы менен операцияларды жасадык. Операцияларда буттарынын улам бир сөөгүн кесип, атайын темирлерге түздөп, бекитип отурдук. Операциядан соң Нурбек 6 айча балдак менен жүрүп, анан өзү түз басып кетти. Кийин темирлерди алып салдык. Азыр бизге убагы менен көрүнүп турат. Ден соолугу жакшы.

БАШЫНА СУУ ТОЛУП КЕТКЕН КЫЗ
4 жаштагы Элеонора Баткен районунун Самаркандек айылынын тургуну. Тубаса өзгөчө формадагы баш менен төрөлгөн. Учурда Бишкектеги Балдарды жана энелерди коргоо улуттук борборунун нейрохирургия бөлүмүндө дарыланууда.

НУРЗИЯ, Элеонораны карап жаткан таежеси:
– Элеонора апасы менен атасы Москвада иштеп, жашап жүргөн кезде ошол жакта туулган. Төрөлгөндө эле башы чоң болуп жарыкка келиптир. Башынын арт жагында көлөмү жаңгактай болгон шишик жана анын ичинде суу бар экени билинген экен. Москвалык врачтар «өзүңөр жакка алып барып дарылаткыла» дегенден кийин ата-энеси Баткенге келип, дарыгерлерге көрсөтүшөт. Алар бир сыйра дарылашып, кийин «операция жасатышыңар керек» дешет. Кызыбыз оңолобу деп молдо-бакшыларга да алып барышкан, алар дем салып, «атын алмаштырсаңар айыгат» дешкен. Бирок бул жардам берген эмес. Элеонора 2 жашта гана басып, сүйлөдү.
Акыры мындан 1,5 ай мурун бул бөлүмгө алып келип, операция жасатышкан. Ооругандан кайра алып келишти. Абалы азыр жакшы.

БАКЫТБЕК КАРАЧЕВ, дарылаган врачы:
– Элеоноранын диагнозу: гидроцефалия. Башкача айтканда, башына тубаса суу толуп төрөлгөн. Суудан улам башы чоңоюп, формасы өзгөрүп кеткен. Кызды операцияга кеч алып келишкен. Болбосо мынчалыкка жетпейт эле. Бул оору тууралуу кыскача айтсам, баштагы суу мээни кысып, баш сөөк алдындагы басымды көтөрөт. Натыйжада адамдын башы көп ооруйт, кускусу келет. Колу-буту алсыз тартып, сүйлөө, басуу, ойлоо жөндөмдүүлүгүнүн өсүшү кечеңдейт. Биз кыздын башына операция жасап, суу чогулуп калбай, агып турсун үчүн шунт (атайын медициналык шайман) койдук. Ал суу организмден заара аркылуу сыртка чыгарылып турат.
Азыр кыздын абалы жакшы. Убакыт өтүп, башы бир аз кичирейиши мүмкүн, бирок формасынын ошол бойдон калуу коркунучу бар. Өмүр бою убак-убагы менен дарыланып турушу керек болот.

Канымжан Усупбекова
densooluk@super.kg