Парламенттик шайлоого аттанган саясий партиялар эл өкүлү болууга чамынып жаткан талапкерлеринин тизмесин жарыялады. Кайсы партияда ким бар? Ким кимге өттү? Кандай жаӊы ысымдар пайда болду? Саясат айдыӊында азыр ушул кызуу талкууда.

ЖАӉЫ МУУН МЕНЕН ТОЛУКТАЛГАН КСДП
Алмазбек Атамбаев түптөгөн КСДПнын тизмеси кандай болору баарына кызык болуп турган. Анткени, ажо КСДПны «бийликтики деп жалпылабай түз эле айталы, президенттин партиясы» деп атап, талапкерлердин тизмесин түзүүдө партия лидерлерине «катарыӊарга артында калбыры бар, күмөндүү иштерден байлык топтогондор келбесин, таза адамдар келсин» деген талап койгондугун билдирген эле. Андыктан парламенттик шайлоого катыша турган партиялардын ичинен КСДПнын талапкерлер тизмеси көӊүлдү өзгөчө бурду. Биринчи саптарда учурдагы фракция лидери Чыныбай Турсунбеков жана спикер Асылбек Жээнбеков баратышат. Алдыӊкы ондуктагы жетинчи катардан президенттин басма сөз катчысы Жанар Акаев орун алды. Жогорку Кеӊештин бешинчи чакырылышында активдүү иштеген башка фракциянын көрүнүктүү өкүлдөрүнө президенттин партиясынан чакыруулар көп болгону байкалат. Алсак, активист «ар-намысчылар» Дастан Бекешев, Кожобек Рыспаев, Анвар Артыков жана «Ата-Журттун» катарында 5 жыл эмгектенген Азамат Арапбаев, Өмүрбек Бакировдун ысымдары КСДП тизмесинде жүрөт. Журналисттик ишмердүүлүктө өзүн көрсөтө алган Жанар Акаев, Жылдыз Мусабекова, Аида Касымалиева өӊдүү инсандар КСДПнын катарында өздөрүн саясаттан сынап көрүшмөкчү болуптур. Жогорку Кеӊештин депутаты кезинде атылып өлтүрүлгөн Жыргалбек Сурабалдиевдин кызы, Бишкектеги «Кудайберген» базарынын ээси Эльвира Сурабалдиева да партиянын талапкерлер тизмесиндеги жаӊы ысым. КСДПнын салмактуу саясатчылары болгон экс-мэр Иса Өмүркулов, депутат Төрөбай Зулпукаров, Бишкек шаардык кеӊешинин төрагасы Марат Аманкулов да тизмедеги татыктуу орундарын ээлешиптир. Иса Өмүркулов менен Төрөбай Зулпукаровго партия өзгөчө ишеним артары көрүнүп турат. Анткени, баш калаанын башчысы болгон кезиндеги иштерге байланыштуу кылмыш ишинде башкы фигурант болуп, анан акталган Иса Өмүркулов талапкерлер тизмесинде 11-орунга илинди. Төрөбай Зулпукаровго байланыштуу илгерки бир кылмыш иши чуулгандуу талкуу жараткан эле. Кайрадан КСДПнын катарында калганына караганда партия аны «күнөөсүз» деп тапты. Көпчүлүктүн сүймөнчүгү болгон, азырынча эч бир коррупциялык иштерде аты атала элек билим берүү жана илим министри Эльвира Сариева да бул тизмеден орун алды. Буга чейин парламенттик шайлоодо КСДПнын штабын жетектейт экен деп үч ысым айтылып келген эле. Алардын бири Аалы Карашев тизмеде 47-болуп катталган болсо, Роза Отунбаеванын иниси Болот Отунбаев тизмеде 120-катарда бара жатат. Ал эми табышмактуу Икрамжан Илмиянов 50-талапкер болуп көрсөтүлдү. КСДПнын аброюна көлөкө түшүрүп, сын толкунунда калган учурдагы айрым депутаттар электен өтпөй калышты. Алсак, саунада сойкулук уюштуруу ишине аты илинген Турсунтай Салимов, «агасы крим чөйрөнүн өкүлү, ишкерлерди тонойт, салык салат» деп коомчулуктун талкуусуна түшкөн Ыргал Кадыралиева партиянын алтынчы чакырылышка аттанган талапкерлеринин катарында көрүнбөйт.

СЮРПРИЗИ КӨП «АТА МЕКЕН»
Бул партиянын биринчи сабында, албетте, Өмүрбек Чиркешович турат. Экинчиде «Ата Мекен» деп жанын сабап келген Болот Шердин бир тууган иниси, режиссёр Садык Шер-Нияз. Үчүнчүдө Оштун түшпөс мэри болуп келип, учурда издөөдө жүргөн, сыртынан 7 жылга соттолгон Мелис Мырзакматов, төртүнчү болуп кызматка келгенинен эмес, кеткенинен чуу жараткан экс-башкы прокурор Аида Салянова аттанды. Салянова кызматтан кеткенинде эле анын «Ата Мекендин» катарында шайлоого барары тууралуу сөздөр чыккан эле. Ал кептер бекеринен айтылбаганы так болду. Булар менен катар алдыӊкы саптарда «Ата Мекендин» камчыга сап болчулары экс-премьер министр Жоомарт Оторбаев, депутаттар Жоомарт Сапарбаев, Наталья Никитенко, экс-юстиция министри Алмамбет Шыкмаматов баратышат. «Дасмиянын» ээси, ишкер Турусбек Мамашевдин көкүрөк күчүгү Айсулуу Мамашева жана свет жок, чырактын жарыгында жүрөккө операция жасагандыгы менен талкууга түшкөн Калдарбек Абдраманов өӊдүү адамдар талапкерлердин тизмесине өзгөчөлүк беришти. Ошондой эле партиянын талапкерлер тизмесинде мурдагы «ар-намысчы» Каныбек Иманалиев жана Камчыбек Ташиевдин чоӊ муштумунун даамын таткан «ата журтчу» Бахадыр Сулейманов да жүрөт. «Биометрикалык маалыматтарды чогултуу мыйзамсыз» деп кызматынан кол жууган Конституциялык палатанын мурдагы судьясы Клара Сооронкулова да «Ата Мекендин» канатынан орун алды. 5-чакырылышта парламенттин трибунасынан түшпөгөн, «Ата Мекен» фракциясынын активдүү депутаты болгон Бактыбек Калмаматов негедир тизмеден көрүнбөйт. Инисин алдыӊкы сапка коё берген Болот Шер өзү 22-орунда келатат.

КЫРГЫЗСТАНДЫ АЗИЯНЫН ЖОЛБОРСУ КЫЛМАКЧЫ БОЛГОН «РЕСПУБЛИКА-АТА-ЖУРТ»
Баш кошуп, бир казанда кайнап жаткан «Республика-Ата-Журттун» талапкерлер тизмесинин сап башынан экс-премьер Өмүрбек Бабанов ишенимдүү түрдө орун алды. Анын тандемдеши Камчыбек Ташиев өзүнүн күйөрмандарын күйгүлтүккө салып, 41-катарга жайгашты. Мындай чечим эки ойду жаратат. Биринчиси – «Республика-Ата-Журттун» амбициясы ушунчалык жогору, алар 41ден кем эмес орун алабыз деген ишенимде. Экинчиси – жаштарды, карыларды, аялдарды алдыга өткөрүү менен Ташиев кеӊ пейилдигин көрсөтүп, өзүнө берилчү добуштарды арттырмакчы. Талапкерлердин катарында «республикачылардан» Максат Сабиров, Руслан Казакбаев алдыӊкы ондукта. Кандуу Апрель окуясынан кийин куйругун карматпай кеткен экс-премьер Данияр Үсөновдун жубайы Динара Исаева, экс-депутат Талант Мамытов, кримтөбөл Камчы Көлбаевдин ишенимдүү кишиси деп аӊыз болуп жүргөн «ата журтчу» Улан Чолпонбаев да Бабанов-Ташиев тандемине ишеним артып тизмеден орун алышыптыр. Мародёрчулук чуусу боюнча Өмүрбек Текебаевдин башкы оппонентине айланган, ИИМдин экс-башчысы Зарылбек Рысалиев талапкерлер тизмесинде 60-орундан ары катталды. Рысалиевди депутаттык мандат эмес, кайрадан ИИМ өӊдүү маанилүү кызматка келүү кызыктырат сыягы.

АТАНЫН УУЛДАРЫ «ӨНҮГҮҮДӨ»
Эргеш Төрөбаевдин тыӊ чыкма уулу Бакыт Төрөбаев жетектеген «Өнүгүү» партиясынан парламентке аттангандардын тизмесин Апсамат Масалиевдин уулу Исхак Масалиевдин ысымы көрктөндүрүп койгондой. Экөө теӊ тизменин алдыӊкы сабында. Буларга катар «Республика» фракциясынан депутат болгон Тынчтык Шайназаров, Мирлан Бакиров «Өнүгүүнүн» алдыӊкы талапкерлери болушту. «Ата-Журт» менен кошулганы үчүн «Республикага» таарынган Назарали Арипов 18-катарда талапкер болуп бара жатат. Ишкер, Бишкектеги «Беш-Сары» комплексинин ээси, Кыргызстандагы байлардын тизмесинде аты дайыма аталып келе жаткан Камчыбек Жолдошбаев бул партиянын талапкерлер тизмесинин 11-катарында. Түштүктөн чыккан байлардын алдыӊкысы Нургазы Айдаров да ушул партиянын тизмесинен орун алды.

(Калган партиялардын талапкерлеринин тизмеси менен кийинки сандарда тааныштырабыз)